Günlerdir kývranmaktayým bu konuda bir þeyler söylemeliyim diye; ama bir türlü bilgisayarýmýn baþýna oturup yazamýyorum.
Evet, bir þeyler söylenmeli, bir yerden baþlanmalý. Bu konudaki sinirim mi desem, nefretim mi, anlamsýz þeyler gördüðümde içimde her daim var olmuþ gerilim mi bilmiyorum ama; neyi nereden baþlayarak anlatacaðým bilemiyorum.
“Cumhurbaþkanýný cumhur seçmelidir.” Son zamanlarýn en gözde cümlesi oldu deðil mi? Son 20 senedir tartýþýlan; kimsenin bir türlü yapmadýðý, belki de yapamadýðý bir anayasa deðiþikliði...
Bu konudan önce deðinmek istediðim baþka bir yer var ki yýllar yýlý düþünsem de kafamda bir türlü oturtamýyorum. “Yedisinde neyse yetmiþinde de odur” atasözümüzün Anayasa’ya uðramamýþ noktasý... Madde 101’in son fýkrasý... Cumhurbaþkanýnýn nitelikleri ve “tarafsýzlýðý”ndan bahsediyor: “Cumhurbaþkaný seçilenin, varsa partisi ile iliþiði kesilir ve TBMM Üyeliði sona erer.”
Allah aþkýna hangimiz eskilerden beri kafamýzda oturmuþ, onlarla büyütüldüðümüz ideolojilerin içimizden tamamen çýkacaðýný ve tamamen tarafsýz olacaðýmýzý garanti edebilir. Buna vereceðiniz cevapta, dýþardan seçilen birinin de belli ideolojiler çerçevesinde yetiþtiðini söyleyeceksiniz; fakat onlarýn en azýndan dýþ baskýlarý diðerlerine göre daha hissedilmez olacaktýr. Hele bir düþünün Cumhurbaþkaný olduðunuz takdirde istifa ettiðiniz partinizin yollayacaðý yasa deðiþikliklerini onaylamadýðýnýz takdirde, oradan alacaðýnýz negatif enerjiyi...
Neyse biz dönelim asýl konumuza... Cumhurbaþkanýnýn cumhura seçtirilmesine...
Bu konuyu anlamak için baþta, Cumhurbaþkanýnýn halka seçtirildiði ülkelerin siyasi sistemleriyle Türkiye arasýnda bir karþýlaþtýrma yapmak gerekir.
Ana örneklerimiz, Fransa ve Amerika Birleþik Devletleri... Sistemlerinin adý, Parlamenter Sistem ve Katý Güçler Ayrýlýðý Sistemi... Dikkat dikkat, “cumhuriyet” deðil... Bu, baþta bir kýsmýmýza itici gelecek bir isim karmaþasý.
Dikkat edilmesi gereken ve benim de üzerinde fazlaca düþündüðüm bir baþka mevzu ise, “güçler ayrýlýðý”... Yasama-yürütme-yargý organlarý arasýnda, tamamen bir tarafsýzlýk, yansýzlýk ve anlaþmaya dayalý iletiþim oluþturma çabasýnýn imkansýzlýðýný saðladýðýnýz zaman, bu sisteme tamam denebilir bu ülkede. Aksi takdirde fazlaca tehlike yaratabilecek bir unsurdur “Cumhurbaþkanýnýn cumhura seçtirilmesi”
ABD’nin Baþkanlýk Sistemi tamamen farklý bir bakýþtan doðmuþtur. Bir kere seçtiðiniz, cumhurbaþkaný deðil, devlet baþkanýdýr. Ýkincisi parlamentodan tamamen baðýmsýzdýr. Bakanlar meclis dýþýndan seçilir ve yapýlanlardan dolayý sadece Baþkan’a karþý sorumludurlar. Bakanlar Kurulu toplantýlarý yoktur. Baþkan isterse toplanýlýr, tutanak tutulmaz, oylama yapýlmaz. Baþkanlýk sistemini anlatan bir anekdota göre ise; Baþkan Lincoln’ün bir konuda bakanlarý arasýnda yaptýðý oylama sonunda “Yedi hayýr, bir evet. Evetler kazandý.” sözü yeterince açýklayýcýdýr. Baþkan ve bakanlarýn yasama organýyla iliþkileri kopuktur, yasa önerme yetkileri yoktur. Yürütmenin, yasama organýna bir sorumluluðu olmadýðýndan; yasama, yürütmeyi düþüremez. Anlattýðýmýz bu kadar þeyden sonra farkedebiliriz ki; baþkanlýk sistemi, bizim gibi henüz olgunlaþmasýný tamamlayamamýþ ülkelerde, yanlýþ ellerde, kötü sonuçlar doðuracak eylemlere gebe olabilir.
Fransa’da ise durum farklýdýr. Parlamenter sistem, yasama yürütme dengesi üzerine kuruludur. Yürütmenin sorumsuz kanadý, devlet baþkaný; sorumlu kanadý ise Bakanlar Kurulu’dur. Hükümet, parlamentoya karþý sorumludur; fakat baþbakanýn bireysel sorumluluðu yoktur.
Fransa’da yasama yürütme dengesini saðlayan iki unsur vardýr. Bunlardan birincisi,her organýn diðerinin iþlevine katýlmasý; ikincisi ise, yasama ve yürütme arasýnda bir düþürme-feshetme mekanizmasýnýn varolmasýdýr.
Gelelim Türkiye’ye ve biraz da bizim Cumhurbaþkanýmýzdan bahsedelim. Fakat konuyu geniþletmeden, sadece 1982 Anayasasý’na göre Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaþkaný’nýn sahip olduðu yetkileri sýralayalým; zannedildiði gibi Çankaya’nýn bir istirahat etme mekâný olmadýðý anlaþýlsýn.
Anayasa madde 104’e göre Cumhurbaþkanýnýn görev ve yetkileri, yasama ile ilgili olanlar, yürütme ile ilgili olanlar ve yargý ile ilgili olanlar olmak üzere üç baþlýkta toplanýr.

Yasama alanýna iliþkin olanlar:
1.     Gerekli gördüðü takdirde, yasama yýlýnýn ilk günü mecliste açýlýþ konuþmasýný yapmak.
2.     Meclisi gerektiðinde toplantýya çaðýrmak.
3.     Kanunlarý yayýmlamak.
4.     Kanunlarý tekrar görüþülmek üzere meclise geri göndermek.
5.     Anayasa deðiþikliklerine iliþkin kanunlarý, gerekli gördüðü takdirde halk oyuna sunmak.
6.     Kanunlarýn, kanun hükminde kararnamelerin, meclis içtüzüðünün, tümünün veya belirli hükümlerinin, Anayasaya þekil veya esas bakýmýndan aykýrý olduklarý gerekçesiyle, Anayasa Mahkemesi’nde iptal davasý açmak.
7.     Meclis seçimþlerinin yenilenmesine kara vermek.

Yürütme alanýna iliþkin olanlar:
1.     Baþbakaný atamak ve istifasýný kabul etmek.
2.     Baþbakanýn teklifi üzerine bakanlarý atamak ve görevlerine son vermek.
3.     Gerekli gördüðü hallerde Bakanlar Kurulu’na baþkanlýk etmek ve Bakanlar Kurulu’nu baþkanlýðý altýnda toplantýya çaðýrmak.
4.     Yabancý devletlere, Türk Devleti’nin temsilcilerini göndermek, Türkiye Cumhuriyeti’ne gönderilecek yabancý devlet temsilcilerini kabul etmek.
5.     Milletlerarasý anlaþmalarý onaylamak ve yayýmlamak.
6.     TBMM adýna TSK’nýn Baþkomutanlýðýný temsil etmek.
7.     TSK’nýn kullanýlmasýna karar vermek.
8.     Genelkurmay Baþkaný’ný atamak.
9.     MGK’yý toplantýya çaðýrmak.
10.     MGK’ya baþkanlýk etmek.
11.     Baþkanlýðýnda toplanan Bakanlar Kurulu kararýyla sýkýyönetim veya olaðanüstü hal ilân etmek ve kanun hükmünde kararnameleir çýkarmak.
12.     Kararnameleri imzalamak.
13.     Sürekli hastalýk, sakatlýk ve kocama sebebiyle belirli kiþilerin cezalarýný hafifletmek veya kaldýrmak.
14.     Devlet Denetleme Kurulu’nun üyelerini ve Baþkanýný atamak.
15.     Devlet Denetleme Kurulu’na inceleme, araþtýrma ve denetleme yaptýrtmak.
16.     Yükseköðretim Kurulu üyelerini seçmek.
17.     Üniversite rektörlerini seçmek.

Yargý alanýna iliþkin olanlar:
1.     Anayasa Mahkemesi üyelerini, Danýþtay üyelerinin dörtte birini, Yargýtay Cumhuriyet Baþsavcýsý ve Yargýtay Cumhuriyet Baþsavcý Vekilini, Askeri Yargýtay üyelerini, Askeri Yüksek Ýdare Mahkemesi üyelerini, Hakimler ve Savcýlar Yüksek Kurulu üyelerini seçmek.
2.     Anayasa’da ve kanunlarda verilen seçme ve atama görevleri ile diðer görevleri yerine getirmek ve yetkileri kullanmak.

Görüldüðü gibi böyle yetkilerle donatýlmýþ bir makama, halkýn, sadece ideolojilerine yakýn olduðu için seçeceði bir Cumhurbaþkaný, ülkeyi felakete götürebilir. Halk, yaratýlmýþ bir cemaattir. Her ne kadar ortak payda için çalýþýlsa da ( öyle söylense de ) insanoðlu kendi faydasýný maksimize etmek için çalýþacak; dolayýsýyla da her zaman için maksimum faydasýný saðlamaya yardým edeceðini düþündüðü bir lideri, Baþbakanlýk veya Cumhurbaþkanlýðý koltuðuna oturtmaya çalýþacaktýr.
Cumhurbaþkanýný cumhura seçtirmeye karar vermeden önce yapýlacak þey; cumhura, baþkanlarýnýn yetki ve görevlerini anlatmak, kavratmak ve ideolojik çatýþmalarýn veya sürüklenmelerin varabileceði noktayý göstermek olmalýdýr.
Cumhur, baþkanýný seçmeden önce; demokrasinin ne olduðunu, sistemin nasýl iþlediðini ve Cumhurbaþkanlýðý makamýnýn sembolik olmaktan ne kadar uzak, zararlý ellerde ne kadar ideolojik olabileceðini öðrenmelidir. Aslýnda tartýþýlmasý gereken ana mesele de zaten, bunlarýn halka öðretilmesi için neden hiçbir þey yapýlmadýðýdýr (!)