Bazý anketlerde üç þýklý sorular sorulur: “Evet”, “Hayýr”, “Fikrim Yok”
Soru her ne kadar masum gibi dursa da bana pek masum gelmez. Bilmiyorum, edebiyatçýlar ya da felsefeciler ne derler bu hususta.
Soru garip, eðer kesin neticeli bir anket ise neden fikrim yok þýkkýný koyarlar. O konuda fikri olmayanlar neden fikrim yok þýkkýnýn iþaretleyerek fikir belirtirler?
Anketler belirlenen bir konuda deneklerin neler düþündüklerini ortaya koymak için hazýrlanýr. Bu sebepten “Evet” ve “Hayýr” þýklarý deneðin düþüncesini ortaya koymaya yeterlidir. Gel gör ki araþtýrma þirketleri ya da anketçiler bir de “Fikrim Yok” þýkký koyarlar anketlerine.
Fikir beyan etmeyen kiþinin “Fikrim Yok” beyaný deneklere sorulan sorunun ölçülebilirliðine zerre kadar katký saðlamamaktadýr. Bir deneðin kendine her uzatýlan mikrofona konuþmamasý, ya da eline tutuþturulan anket sorularýna cevap vermemesi kadar doðal bir þey yoktur. Bu sebepten bu kiþiler için “Fikrim Yok” þýkkýnýn konulmasý kadar abes bir þey olabilir mi?
Hadi konuldu diyelim. Ve bu konuda deneðin mesajlarýna gelelim:
Denek, “Fikrim yok” demekle bu konuda etraflýca bilgi sahibi deðilim, bilgi sahibi olmadýðým bir konuda kamuoyuna görüþ beyan etmem ahlaki olmaz. Benim görüþlerim doðrultusunda kamuoyu oluþturulmasý doðru olmaz. Çünkü ben zaten bunu saðlamak için görüþ beyan etmiyorum. “Fikrim Yok” þýkký beni ve düþüncelerimi temsil etmiyor, demek istiyor kanaatini taþýyorum. Yanýlýyor muyum?
Denek, “Fikrim yok” demekle bu konuda görüþ beyan etmek istemiyorum, demek istiyor. Bu sebepten de “Fikrim Yok” þýkký bîlüzumdur.
Denek, “Fikrim Yok” demekle bu konuda “Evet” ve “Hayýr” þýklarý da benim görüþümü temsil etmiyor, demek istiyor ve meramý “Fikrim Yok” olarak lanse ediliyor.
Sorularýn içeriði ve yapýsýna baktýðýmýz zaman da “Fikrim Yok” þýkkýnýn ne kadar flu durduðu görülmektedir. Faraza þöyle bir soru düþünelim ve bu soru üzerinden “Fikrim Yok” þýkkýný mütalaa edelim:
“-Ýþ bölümünün üretime katkýsý var mýdýr?”
Bu soru için iki þýk yeterlidir: “Evet” ve “Hayýr”. “Fikrim Yok” þýkký denek için gereksizdir. Çünkü denek bu konuda bilgi sahibi ise cevabý ya “evet” ya da “hayýr’dýr”. Bilgisi yok ise fikirsiz deðildir. Görüþ beyan etmemesi için “Fikrim Yok” þýkkýný iþaretlemesi cevap deðil çözümsüzlüðe kapý aralamaktýr. Bu mantýk yürütmenin bir neticesidir. Dolayýsýyla burada “Fikrim Yok” þýkký deneðe sýrýtmaktan baþka bir iþe yaramamaktadýr.
Bir baþka soruda ise:
“Hava sýcaklýðýnýn eksi 19 dereceye düþmesi hayatýnýzý olumsuz etkilemekte midir?”
Bu soru denekte mutlaka cevabýný bulacak bir sorudur. Eksi 19 derece hayatýný olumsuz yönde ya etkilemekte ya da etkilememektedir.
Ýyi de eksi 19 derece bir insanýn hayatýný nasýl olumsuz etkilemez demeyiniz lütfen. Gerekli tedbirleri aldýktan sonra eksi 29 da olsa insanlar olumsuz etkilenmeyebilirler. Eðer olumsuzluk hayatta taraçalar oluþtursaydý, Antartika ve Sibirya’daki insanlara buzdan evler kâfi gelmez, terk ederlerdi o diyarlarý. Oysa onlar yaþamlarýný balýkçýlýk, avcýlýk vs. þekillerde buralarda sürdürmeye devam etmektedirler.
Eksi 19 derece sorusu için de “Fikrim Yok” þýkký Sibirya’daki buz evine kalorifer döþemek kadar lüzumsuzdur.
“Türkiye Malezya olur mu?” sorusuna denklerin:
“Türkiye ne Malezya olur, ne Küba, ne de Cezayir; Türkiye ancak Türkiye olur.” tepkisi normal ve sosyal bir cevapken; “Görüþ beyan etmesem” bir baþka cevap olur. Ancak “Fikrim Yok” cevabý cevap olmaktan ziyade “Git kardeþim baþka iþin yok mu?” dan baþkaca bir anlam ifade etmez.
Anketçilerin anketlerine “Fikrim Yok” þýkkýný koymalarýnýn abesliði kadar, ankete görüþ beyan etmiþ olmak için diðer seçenekler yerli yerinde dururken “Fikrim Yok” þýkkýný iþleyenlere de þaþmak gerek diye düþünürüm.
Kardeþim, madem görüþ beyan etmeyeceksin, neden “Fikrim Yok” þýkkýný iþaretleyerek olmayan görüþünü beyan ediyorsun. Deðil mi ama?
Okur derse ki:
“-Hocam þimdi durup dururken sen bu yazýyý neden yazdýn?”
El-cevap: Biraz tefekkür, biraz “Fikrim Yok!”
Selam ve muhabbetle.