“Kendini ‘ti’ye almak erdemdir”

1998 yýlýnda “Ozanlar Diyarý, Fikir Kalesi, Þirin Kýrþehir” adlý bir kitabým basýldý. Kitapta, Kýrþehir’in tarihi, kültürel bir özetinin yaný sýra, yerel deyimler, lakaplar, maniler de yer aldý. Kitabýn en çok yanký bulan bölümü ise “Yaþanmýþ Kýrþehir Esprileri”ydi.
Bu “Yaþanmýþ Kýrþehir Esprileri”nde, hayata çoðunlukla iyimser pencereden bakan Kýrþehirliler’in günlük yaþamýndaki esprileri ve sýra dýþý olaylarý konu almýþtým. Bu esprilerin büyük çoðunluðunu da o zamanlar Yazý Ýþleri Müdürü bulunduðum Çaðdaþ Kýrþehir Gazetesi’nde yayýnlamýþtýk. Bu espriler, Milliyet, Sabah, Cumhuriyet, Zaman, Akþam, Radikal gibi gazetelerde seçme espriler olarak yer aldý. Hatta, “Kýrþehirliler, Temel’e rakip çýkýyor!”, “Karadeniz fýkralarýndan sonra, þimdi de Kýrþehir fýkralarý” baþlýklarýyla duyuruldu ve ciddi bir ses getirdi. Ulusal gazetelerdeki bu haberler, tez elden onlarca internet sitesine taþýnarak, çok geniþ bir kesime ulaþtý.
Bir yandan Türkiye’nin her yerinden kitabý temin etmek isteyen hemþerilerimiz telefonla, faksla kitap talebinde bulundu. Diðer yandan da, “Kýrþehirliler’i küçük düþürdüðü” gerekçesiyle, sitemlerini, hatta kýnamalarýný iletenler oldu. Ýstanbul’dan bayan bir mühendis hemþerimiz telefonda “Siz ne yaptýðýnýzý sanýyorsunuz? Bizleri aptal yerine koymuþsunuz!” diye epey bir fýrça atmýþtý. Yine Erzurum’daki bir Kýrþehirli öðrenci de buradaki babasýný arayýp, arkadaþlarýnýn kendisiyle dalga geçtiklerini ve kitabýn yazarýný bulup, bir daha böyle þeyler yazmamasýný söylemesini istemiþ. Buna benzer, epeyce rahatsýzlýklarýný dile getirenler oldu. Ben, bu esprileri zevkle okuduklarý halde, kompleks duyan hemþerilerimize sürekli “esprinin bir zeka ürünü olduðunu” söyledim. Temel fýkralarýndan dolayý hiçbir Karadenizli’nin rahatsýz olmadýðýný ve onlara kimsenin küçümseyici gözle bakmadýðý gibi, zeki insanlar olarak gördüklerini hatýrlattým.
2001 yýlýnda Kaman Belediyesi’nde görev yaparken, Ankara’da yaþayan iki hemþerimiz beni ziyaret etti ve iþyerlerinde arkadaþlarýnýn kendileriyle alay ettiklerini, kendilerini savunamadýklarýný söylediler. Yanýmda, Kýrþehir’in yetiþtirdiði büyük yazar Hasan Kýyafet de vardý. Ben, daha iki hemþerimize cevap vermeden, Hasan Kýyafet aðabey söze girdi ve hemþerilerimize büyük bir tepki gösterdi. Dünyanýn en büyük erdeminin kendisini “ti”ye almak olduðunu, esprili toplumlarýn, her zaman daha saðlýklý iliþkiler kurduklarýný ve barýþ içinde yaþamaya en yatkýn insanlar olduklarýný uzun uzun anlattý. Sitem etmek için gelen hemþerilerimiz, teþekkür ederek ayrýldýlar.
Zamanla tepkiler durdu ama, aradan yýllar geçmesine karþýn kitaptaki ve daha sonralarý “Kýrþehir’in Günýþýðý” dergisinde yayýnlamaya devam ettiðim esprilere ilgi giderek büyüdü. Dergiyi alýnca ilk olarak espri sayfasýný açan hemþerilerimiz var. Okuduklarý esprileri, ilk iþ olarak uzaktaki yakýnlarýna telefonla aktaranlar var. Ve esprilerin yer almadýðý sayýlarý aldýklarýnda beni arayýp nedenini soranlar var.
Espriyi yaratmak gerçekten zeka iþi. Espriyi yakalamak da ciddi bir dikkat istiyor. Espriyi algýlamak ise her insanýn harcý deðil.
Geçen sayýmýzda “Abdallar ve Kýrþehir’e Üniversite” baþlýklý bir yazý yazmýþtým. Bir hemþerimiz aradý, “Bethoven’in Abdallar’dan olduðunu nasýl tespit ettiniz?” diye sordu. Yine ayný yazýyla ilgili olarak bir hemþerimiz de kocasýna “Avrupa Birliði’nden müzakere tarihi almamýzda, Neþet Ertaþ’ýn Acem Kýzý türküsünün gerçekten etkisi olmuþ mu?” diye sormuþ.
Tam bu yazýlarý hazýrladýðým sýrada Hatay’dan öðretmen bir hemþerimiz aradý. Geçen sayýdaki yazýmda deðindiðim, “Aydýn Çekiç’in, Veli Ertem’in baðlamayla, Resul’un kemanla amansýz dövüþünü; Ahmet Usta’yla davul, Ayvaz Usta’yla zurna, Abidin Ertek’le kaþýk arasýndaki dostluðu ve diyaloðu, hiçbir ezgide, hiçbir enstrümanda bulmak mümkün deðil” sözlerimi hatýrlatarak, “Gerçekten de, baðlamayla, kemanla dövüþtüklerinde hem çalandan, hem çalýnandan ses geliyor. Davulla zurnayla dost olduklarýnda sadece çalýnandan ses çýkýyor. Hangi enstrümanla dövüþüleceðini, hangisiyle dost olunacaðýný da en iyi Abdallar bilir” dedi.
Ben de, o kadar uðraþmama raðmen, niye hiçbir enstrüman çalamadýðýmý düþünür dururdum. Meðer dost bildiðim baðlamayý zamanýnda düelloya davet etseymiþim, bugün yazý yazýyor deðil, kaset dolduruyor olurmuþum. Neyse, bizden geçti de, çok þükür yeni nesiller bunun farkýnda. Gazanýz mübarek olsun gençler. Tavsiyem, türkümüzü, bozlaðýmýzý unutmayýn ama, en çok da oyun havasý çalýn emi? Çünkü, aðlayan yüze kar; gülen yüze nur yaðar.
Kendinizi “ti”ye alýn, erdemli olun, hayatý “ti”ye alýn, güçlü olun. Bol “ti”li bir yaþam dileðiyle.