Cemal Süreya’dan “Üstü Kalsýn” : Hakan Gerçek

Seval Deniz Karahaliloðlu

“Ölüyorum tanrým,
Bu da oldu iþte.
Her ölüm erken ölümdür
Biliyorum tanrým.
Ama, ayrýca aldýðýn þu hayat fena deðildir.
Üstü kalsýn…”

Ýki sandalye, bir masa, bir bavul. Ve Hakan Gerçek. Sahnede Cemal Süreya’nýn sesi, soluðu oluyor. Þairin kaðýda düþtüðü her kelimeye ruhunu üflüyor. Oyuna adýný veren “Üstü Kalsýn” þiiri ile baþlýyor söze. Sonra Cemal Süreya’nýn hayata karþý duruþunu, aþklarýný, zihninde beliren cevaplanmamýþ sorularý, ümitsizlikleri, yanýlgýlarý, aldanýþlarý, umutlarý, anlýk mutluluklarý, kayýplarý, acýlarý yani hayata dair ne varsa bir þairin gözünden tekrar görüyoruz.

Ýnsana dair ne kadar öykü varsa, bu oyunda o kadar þiir ve düz yazý var. Hayatýn özü, bu oyunun konusunu oluþturuyor. Sýrasýyla, “Üstü Kalsýn”, Çok içten ve gerçek … (metin), “Dilekçe”, “Söz Yitimi”, Bizi bir kamyona… (metin), “Kars”, “Kan Var Bütün Kelimelerin Altýnda”, Bir mutluluk hastalýðýdýr… (metin), “Düþüncesi Deðil Kendisi”, “Cellat Havasý”, Öðleüstü”, “Camdan”, “Sizin Hiç Babanýz Öldü mü?”, Güneþten yýrtýlan caz… (metin), “Adam”, “Þiir”, “Hür Hamamlar Denizi”, “Kanto”, “Uçurumda Açan”, “Özgür”, “Yazmam Daha Aþk Þiiri”, “Seviþ Yolcu”, Erotik bir þiirdir..(metin), “Üvercinka”, “Balzamin”, “Önceleyin”, “Ülke”, “Var”, “8.10 Vapuru”, “Beni Öp sonra Doður Beni”, “Elma”, “Güzelleme”, “Cýgarayý Attým Denize”, “Sýmsýcak, Çok Yakýn, Kirli”, “Sayým”, “Bu Bizimki”, “Siz Saatleri”, “Ýki Kalp”, “Eþdeðeriyle Yan”, “Sülünün Yüzü”, “Afyon Garýndaki”, “Gece Bitkilerinden”, Düþünüyorum da aþk…(metin) , “Aþk” ve “Üstü Kalsýn” þiirlerini seslendiriyor Hakan Gerçek. Bir buçuk saat boyunca hiç durmaksýzýn Cemal Süreya’nýn sahnedeki sesi oluyor.

Ýzmir Han Tiyatrosu’nda sahne alan Hakan Gerçek, büyük þair Cemal Süreya’yý doðumunun 80. yýlýnda bir kez daha anmayý, þair ile henüz tanýþmamýþ genç nesillere þiirleriyle tanýtmayý amaçlýyor. Atilla Birkiye’nin sahneye koyduðu “Üstü Kalsýn”, þairin þiirleri ve bazý düzyazýlarýnýn müzik eþliðinde sahneye yansýtýldýðý, iki oyuncunun yer aldýðý özel bir gösteri. “Tiyatro Gerçek”’in hazýrladýðý bu gösteride, Hakan Gerçek’e, Tilbe Salim eþlik ediyor. Sanatçýyý dinlerken Cemal Süreya’nýn dünyasýna süzülüyoruz.

Mesela, “sizin hiç babanýz öldü mü?” diye sorduðunda, herkes babasýný bir kez daha anýyor. Ayrýlýk acýsýný tadanlarýn yüreklerinde bir sýzý, sýmsýký sarýlanlarýn yüreklerinde kaçýnýlmaz, acý bir korku, hem de ayrýlýk ateþi henüz yüreðimize düþmeden, çok uzun yýllar onlarla beraber olmayý dileyerek dinliyoruz.

“Sizin hiç babanýz öldü mü?
Benim bir kere öldü kör oldum
Yýkadýlar aldýlar götürdüler
Babamdan ummazdým bunu kör oldum
Siz hiç hamama gittiniz mi?
Ben gittim lambanýn biri söndü
Gözümün biri söndü kör oldum..”

Sonra, masaya oturuyor, rakýdan bir yudum alýyor. Kitabý açýp okumaya baþlýyor, aðýrdan tane tane, her sözcüðün hakkýný vererek.

“Yýldýzlar kýyamet gibiydi kaldýrýmlarda
Çünkü biraz evvel yaðmur yaðmýþtý
Adam bulut gibiydi, hatýrladý
Adamýn ayaklarýnýn altýnda
Yýldýzlarýn yýldýz olduðu vardý
Adam yýldýzlara basa basa yürüdü
Çünkü biraz önce yaðmur yaðmýþtý…”

Sandalyenin üzerine koyduðu bavulu açýyor. Þu eski bavullardan. Nereden baksan 40 yýl öncesine götürür insaný. Ýçinden çýkardýðý takým elbiseyi büyük bir özenle asarken dilinden kelimeler akýyor. Büyük ihtimal 56 beden (neden o kadar büyük?) siyah ceketi, pantolonu, kravatý, beyaz gömleði tek tek askýlara yerleþtiriyor. Aðýr aðýr, hiç acelesi yok. Pýrýl pýrýl bir çift siyah ayakkabýyý da takým elbisenin tam altýna yere koyuyor. Dudaklarýnýn ucunda bir gülümseme.

“Yeni çizilmiþ gözlerinle namuslu, gerçek
Bir korkusuzluk aldý yürüdü çevremizde
Sen çýkardýn utancýný duvara astýn
Ben aldým masanýn üstüne koydum kurallarý
Her þey iþte böyle oldu önce..”

Þiirler yerlere saçýlmýþ. Yapraklarýný dökmüþ bir aðacýn utangaçlýðý ile bütün bir zemini kaplýyor. Yerde bir sürü kaðýt. Her bir kaðýt bir þiir aðýrlýðýnda. Sanatçý þiirleri tek tek toplarken baþýný kaldýrýp seyirciye bakýyor. Ve

“Ýki kalp arasýndaki en kýsa yol:
Birbirine uzamýþ ve zaman zaman
Ancak parmak uçlarýyla deðebilen
Ýki kol….” diyor.

Doðru söze ne denir? Þairden daha mý iyi bileceksin diyorum kendi kendime, vardýr bir sebebi hikmeti. Ýnsan oyunu izlerken, þiirlerle akan bir iç sesin dile geldiðini hissediyor içinde. Kýssadan hisse;

Dilini kelimelere, yüreðini hayata korkak alýþtýrma.
Cemal Süreya’yý dinlerken, gereksiz safralardan arýn.
Mesela, þair utancýný duvara asar, sen önyargýlarýný as, þair kurallarý masaya koyar, sen kuþkularýný masaya yatýr.
Býrak orada kalsýn.
Cemal Süreya öyle yapýyor, sen de yap.
“Tanrým, Anadolu’yu çocukluðunda mý yarattýn?” diye soruyor ansýzýn.
Bu taþlarýn yerine oturduðu, öksüz ve yetim sorularýn ana babaya kavuþtuklarý andýr.
Masumiyet çaðýnýn “esas oðlanlarýyla”, “esas kýzlarýnýn” el ele kaybolduklarý ferah sokaklara aç gönlünü,
Cemal Süreya’yý, tiyatro sanatçýsý Hakan Gerçek’in sesinden dinlerken.