YENGEN HAMÝLE

Ýnsanýn, babasýnýn çocukluk arkadaþýnýn yanýnda iþ bulmasý, güvenli bir iþ bulmanýn yanýnda ortama daha çabuk alýþmak, kendini göstermek bakýmýndan da çok yararlý. Eskiden Yaþar amca, derdim; artýk usta diyorum. Saygý iþin temeli. O da zaten rahmetli arkadaþýnýn oðlu olduðum için daha bir sýcak, daha bir babacan karþýladý.
Yaþar amca, asýl babacanlýðýný da birkaç ay sonra gösterdi; “Bak oðlum” dedi, “Benim oðlan okudu, gelip bu iþi yapmaz. Kýzýn da tutup bu iþi yapmayacak yok. Ama ben iþin benden sonra da sürmesini, dükkanýn açýk kalmasýný istiyorum. Þimdilik ben sana kardan belli bir yüzde vereyim, gerisini bir daha düþünürüz. Sana da çok çalýþýp bu dükkaný ayakta tutmak kalýyor.”
Yalnýz, usta son olarak bir þey daha söyledi: “Þimdi biraz kredi borcu ile yazlýðýn taksidi var; bunlarýn yanýnda da ufak tefek de olsa, oðlanla kýzýn sýkýntýlarý. Onlar da bitsin, yüzdelik çalýþmaya o zaman baþlayalým.”
Usta, ardýndan bir de þunu ekledi, “Nasýlsa üç gün sonra kârâ ortak olup, çuvalla para kazanacaksýn, þimdilik haftalýðýný düþük tutalým, iþveren gibi sigortaný da aldýðýn paradan öde. Öyle yapalým ki, hem bir iþletmenin ne denli masraflý olduðunu öðren hem de bu senin ortaklýða giriþ için katký payýn olmuþ olsun.”
     …
Birkaç ay sýkýntý çekilecek belki ama; sonra? Üç beþ ay, bilemedin bir yýl sonra, artýk yüzde kaç olacaksa, gelsin paralar. Ustanýn bu arada iþçi azaltmasýnýn da, giderleri azaltýp, ortaklýðýn baþlama gününü kýsaltacaðý ortada.
…
Fakat borç bu, durduðu yerde durmuyor, artýyor; ben iþe baþlamadan önce ustanýn sandýðýmdan çok borcu birikmiþ. Yýlý bitirdik, güzel de iþ yapýyoruz, para kazanýyoruz; ama, ustanýn kredi borcunu yarýlayamadýk. Arada yazlýðýn yüklü taksitleri olmasa yine de ortaklýðý baþlatalým, diyecem; yazlýðýn borcundan ona da yüzüm tutmuyor. Öyle zaman geliyor ki, caným acýyor, “Eþten dosttan borç bulayým da þu adamýn sýkýntýlarýný dindireyim.” diyorum. Gel gör ki, herkes kendi derdinde, kimden bulursun.
Ýçimden “Kendine bir ek iþ bul Mehmet, koskoca ustanýn bu zorlu durumuna, bu aðlamaklý haline duyarsýz kalamazsýn” sesleri geliyor, bastýrýyorum.
     …
Ýkinci yýlýn sonuna doðru kredi taksitleri bitip yazlýðýn borcu da sona yaklaþýnca oldukça umutlanmýþtým. Ýþyerini kamyonet ihtiyacýný, hele hele iþler o denli açýlmýþken, gelen giden iþ adamlarýnýn “Yaþar bey, hâlâ bu döküntüye mi biniyorsunuz. Artýk iyi bir araba alýn, görüntü de önemli, fiyatýnýz yükselir.” diyeceklerini hesaplayamamýþým. Tez elden onlarý da aldýk.
Her ne kadar dükkan dört dörtlük bir görüntüye büründüyse de, biz üçüncü yýlýn sonuna kadar araç borçlarýný güç bela bitirdik.
…
Geldik dördüncü yýla; görünürde hiç borcumuz yok. Eh artýk koskoca üç yýl, sýrf yatýrým olsun diye, neredeyse adamý yemeden içmeden kesen üç yýl. Artýk ortaklýðý baþlatmanýn, yüzde kaçsa o ortaklýk payýný alýp, biraz para ellemenin zamaný geldi de geçiyor, diye düþünürken, iþten çýkarýlan iþçiler açtýklarý davalarý kazanmýþ; dördüncü yýl iþçi alacaklarý için avukatlarla boðuþmakla geçti. Ben iþçi filan deðil, kelli felli patronum ya, onca borcu ödemek için daha da çok çalýþmam gerekti.
Dördüncü yýlýn sonun geldik; neyse ki iþçi alacaðýndan da eser kalmadý. Ben artýk tam zamaný, deyip, konuyu açmak için fýrsat kollarken, usta benden önce davrandý:
-Otuzunu devirdi hâlâ harçlýðýný benden alýr. Ýþ bulurum üç gün çalýþýr. Ama sabrýn da bir sýnýrý var. Kira veremezmiþ, bir büro aldýk, dayadýk döþedik. Bundan sonra taþ ol baþ yar. Benden kuruþ yok, dedim. Çalýþsýn kazansýn. Öyle ya, daya döþe, tapusunu da eline ver. Ben koca yýl borç ödeyecekmiþim onun umurunda mý?

Beþinci yýlý da oðlanýn borçlarýný ödeyerek geçirdik. Onca borcun içinde “Usta bizim ortaklýk!” demek yakýþýk almazdý. Beþinci yýlýn sonunda da, yýl boyunca borç ödemekten sersem tavuða dönmüþ adama, “Usta bizim ortaklýk iþi” demeyi gururuma yediremedim doðrusu.
Hem caným, eninde sonunda ortaklýktýr, bol kazançtýr bizi beklemiyor mu? Üç beþ yýl cepten yedik deyiveririz. Yatýrýmdýr da. Durduk yere kimsenin önüne paralarý sermiyorlar.

     …
Bu arada altýncý yýldan çok büyük umudum var. Yýl sonunu bile beklemem doðrusu. Artýk, ne kredi borcundan, ne yazlýk taksidinden, ne de kamyonetin arabanýn borcundan eser kalmýþ; ustanýn oðlunun kirasýz borçsuz bürosu da cabasý. Daha doðrusu ben öyle sanýyordum. Gelgelelim, þu dünyada hiçbir þey insanýn öngördüðü gibi olmuyormuþ; “Görüþmenin tam zamaný. Artýk þu iþi görüþelim.” diyeyim, derken her zaman olduðu gibi, ayaklarýmý suya erdiren yeni bomba patladý. Ustanýn kýzýna görücü gelmiþ. Usta, günde kýrk iki kez “Bu devirde kýz gelin etmek!” diye diye öfleyip pöflemeye baþladý.
“Yahu usta, burasý Yunanistan mý? Niye sýkýlýyorsun. Bizim memlekette neredeyse tüm gideri oðlan evi yapar, sýkýlýrsa o sýkýlýr” diyecem, diyemiyorum. Kendi aðzýmla itiraf etmiþ olacam; ya ekmeksiz oðlan bir de evlenmeye kalkarsa, alimallah borcunu beþ yýl bitiremeyiz.
Neyse altýncý yýlý da kýzýn çeyizini tamamlamakla geçirdik.
     …
Tabi, daha fazla çalýþýyoruz. Benim haftalýk sigorta primine bile yetmez hale gelince bir ek iþ bulup geceleri de çalýþmaya baþladým. Ortaklýk baþlayýnca bol bol paralar gelmeyecek olsa, durumum çekilecek gibi deðil.
Bu arada, ekmeksiz oðlan, artýk yaþýnýn geldiðini fark etmiþ, o evlendi; neyse ki korktuðum kadar olmadý. Yedinci yýl, oðlana alýnan dairenin borcundan, ev eþyasýndan, düðün giderlerinden eser kalmadý.
Usta bir de muþtu verdi: Kýzýn kayýnpederi oðluna ev alýp ustamý rahatlamýþ. Meðer kýza ev alýnmasý da sýradaymýþ. Ýþte bunlar da, zamanýnda verilmiþ sadakalarýn yayarlarý.
      …
Ustamýn ekonomik durumu açýsýndan söylüyorum; artýk ne bir kuruþ borcu var, ne bir eksiði. Öyle olmasýna öyle de, benim için de býçak kemiðe dayandý. Þaka maka, sekizinci yýla ayak bastýk. Kredi borcudur, yazlýk taksididir, araba deðiþtirmedir, kamyonettir, kýdem tazminatý dýr; oðlana iþ kur, bürosu evi, kýzýn çeyizi; bittim, desem, abartmýþ olmam. Haftanýn baþýnda oturacam karþýsýna, “Usta” diyecem, “Durum böyleyken böyle. Þu ortaklýðý baþlat artýk; ben de ortaklýðýmýn yüzde kaç olduðunu bileyim, üç beþ sebepleneyim, yaþadýðýmý hissedeyim.” Öyle ya, yaþ geçiyor. Yedi yýldýr sözlüyüm,kýzý “Usta iþe ortak edecek, iyi para kazanacaðýz, evleneceðiz, diye oyalýyorum. Yoksa, ben kýrk yýl beklesem ustanýn eksikleri bitmeyecek; bitse de yenileri hortlayacak.
Pazartesi oldu usta henüz ortalýkta yok. Ben kuruluyum ya, söyleyeceklerimi içimden yineleye yineleye çalýþýyorum. Usta öðleye yakýn kapýda belirdi. Yüzü bir tuhaf. Onu hiç böyle görmemiþtim, sanki bir þeye çok üzülmüþ gibi.
Hal hatýr sordum, iyi deðilmiþ. “Hasta sair mi var usta?” dedim, hasta filan yokmuþ; hasta olsa ne olacakmýþ ki, götürürmüþ doktora, iyileþirmiþ. Durum daha kötüymüþ. Ben çok üsteleyince, anlatmak zorunda kaldý:
-     Mehmetciðim, yengen hamile.
-     …
      …
En sonunda bunu da mý yapacaktýn Yaþar usta! Nasýl baþ ederiz? Bunun zýrt pýrt kontrolü var, yeni moda çýktý sezaryeni var, beþiði var bebek odasý var, mamasý var bezi var. Hastalýðý ustalýðý. Bitmedi, altýsýnda okula baþlayacak. Okul giderinin üstüne dersane zorunluluðu var. Üstüne cep telefonu, bilgisayarý. Say babam say…
Ömür yetmez.