ďż˝zEdebiyat - Hulki Can - ďż˝slamiyet ďż˝ncesi Tďż˝rklerin Dinsel ďż˝nanďż˝larďż˝ (2. Bďż˝lďż˝m)

Araţtýrmamýn birinci bölümünde Türklerin eski dinsel inançlarý hakkýnda çok genel bir çerçeve çizdim. Bu dinsel inançlarý günümüzde kýsmen de olsa uygulayan topluluklar vardýr. Bunlardan en önemlileri Alevilerdir. Dođan Avcýođlu "Türklerin Tarihi" adlý dev yapýtýnda Aleviliđin eski Türk dininin Ýslamlaţmýţ biçimi olduđu sonucuna ulaţýr. ("Türklerin Tarihi, Birinci Kitap, Dođan Avcýođlu, Tekin Yayýnevi, 1985, s: 407) Ben bu bölümde eski Türk inançlarýna yöneltilen haksýz suçlama ve aţađýlamalar üzerinde duracađým.

TEK TANRILIK VE ŢEKÝLCÝLÝK
Özellikle Ýslamcý yazarlar tek tanrý inancýna vurgu yaparak Ýslamiyet öncesi Türklerin çok tanrýlý dinsel inançlarýný, törelerini aţađýlamaya çalýţýr, onlarýn putperest olduklarýný, kurda, kuţa taptýklarýný ileri sürerler. Ancak, her ţeyden önce ţu iyice bilinmelidir ki Ýslamlýk öncesi Türklerin büyük bir bölümü Araplar gibi Kabe'de muhafaza edilen putlara tapmýyorlardý. Namaz gibi ţekilci bir tapýnmalarý da yoktu. Belli bir yöne dönük ţekilci tapýnaklarý da yoktu. En büyük tapýnak dođa ve çevreydi.

Diđer taraftan, bir dinde "tek tanrý" inancý olmasý, o dinin veya inancýn dođru, temiz ve tanrýsal bir kaynaktan geldiđinin göstergesi deđildir. Çünkü, Zerdüţtlük (Mazdeizm), Manikeizm, Bahailik, Yahudilik, Ünitarizm, Mormonluk gibi bir çok din ile Jüdeo-Masonik öđretilerde de tek tanrý inancý vardýr. Ama hiç biri tanrýsal kökenli deđildir. Zaten tek tanrý inancýný ilk ortaya atan Musa da deđildir. Eski Mýsýr'da Firavunlar zamanýnda da bir süre tek tanrý inancý yaygýnlaţmýţtýr.

Öte yandan, tek tanrýya inandýklarý büyük bir erdemmiţ gibi ilan eden tek tanrýlý dinlerin aslýnda iki tanrýlý, ikicil (düalist) bir yapýda olduđu, iyi bir tanrýsal güce karţýlýk, tanrýsal olmayan kötü bir güce, dolayýsýyla -insanlarý etkileme açýsýndan- neredeyse tanrýya eţit bir ruhsal varlýđa (Ţeytan) da büyük yer verdikleri bilinmektedir. Yani tanrý karţýtý bir varlýk olan Ţeytan'a, bir sürü yarý-tanrý, tanrýcýk ve tanrýsallýk atfedilmiţ ţeylere, nesnelere, kiţilere tapýndýklarýný, izzet ve yücelik verdiklerini, kutsal yazýlarýnda sýk sýk bu kötü varlýklarýn sözlerine yer verildiđi, amaçlarýndan söz edildiđini gözlemliyoruz.

Müslümanlýkta tek tanrý varsa, üç ţeytan nedir? Ýnler, cinler, melekler, zebaniler nedir? Tüm bu ruhsal yaratýklar pagan ve mitolojik dinlerde de yok mudur? Tarikat ţeyhleri, pirler, hoca efendiler, mollalar, hazretler, erenler, evliyalar, ermiţler necidir? Ýnsanla tanrý arasýna kimse girmeyecekse hoca, imam, vaiz, müezzin, müftü, kayyum, din iţleri baţkaný, baţkan yardýmcýlarý, din iţleri müţavirleri, ateţeleri kimlerdir, necidir bunlar?

Ýlahi kaynaktan geldiđini iddia eden dinlerin her ţeyden önce mitolojik ve pagan ögeler içermemesi gerekir. Eđer bir din veya kutsal kitap mitolojik ve pagan ögeler içeriyorsa tanrýsal olamaz. O halde, bu bađlamda hiç bir dinin tanrýsal veya ilahi olduđunu ileri süremeyiz. Çünkü tüm dinler ve kutsal kitaplar mitolojik, totemist, fetiţist ve pagan unsurlar içerir. Ýnsan ürünü olduđu açýktýr.

TÜRKLERDE TOTEMÝZM VAR MIDIR?
Türk boy ve obalarýnýn egemenlik ve özgürlük simgeleri olan bayrak, iţaret ve heykelleri put veya totem olarak niteleyerek Türkleri putperestlikle suçlamak haksýzlýktýr. Nasýl ki izci oymaklarýnýn flamalarýnda kullandýklarý hayvan simgelerini, veya Türk Hava, Deniz ve Kara Kuvvetlerinin amblemlerindeki simgeleri totem olarak niteleyemezsek, ayný ţekilde, Türk oba ve boylarýnýn kullandýklarý "kurt, kartal, aslan" gibi simgeleri de put veya totem olarak niteleyemeyiz. Bu simgeler kuţkusuz ulusça kutsal kabul ediliyor, saygý gösteriliyordu. Ancak, ibadet veya tapýnma amacýyla kullanýlmýyordu. Ýţin püf noktasý budur.

Eđer herhangi bir nesne, eţya, türbe, yapý, mescit, bina ve benzerleri tapýnma amacýyla kullanýlýyorsa, ancak o zaman put, totem veya fetiţ kategorisine girer. Bu bađlamda Kabe, cami, mescit gibi kutsallýk atfedilen, çevresinde ibadet amacýyla dönülen, tavaf edilen, tapýnma amacýyla kullanýlan yapýlar, nesneler, aslýnda birer puttur. Eve girerken ayakkabý çýkarmak dinsel amaçlý olmadýđýndan putperestlik deđildir. Ama, camilere girerken ayakkabý çýkarmak putperestliktir, çünkü tapýnma amaçlýdýr. Beden eđitimi hareketleri spor ve sađlýk amaçlýdýr. Ancak, namaz kýlarken yapýlan hareketler ţekilciliktir ve ţekilci bir ibadet olduđundan dođrudan putperestlik kapsamýna girer. Türklerin eski inançlarýný aţađýlamaya ve küçümsemeye çalýţanlar öncelikle kendi gözlerinde merteđi çýkarsýnlar.

KAYNAKÇA
1.Ýslamiyetten Önce Türk Kültür Tarihi, B. Ögel, Türk Tarih Kur. Basýmevi, 1991
2.The Encyclopedia Americana International Edition, Americana Corp., I-XXX Volumes, New York, 1977
3.Théma Larousse, Tematik Ansiklopedi, Cilt 1-2, Larousse 1993 Milliyet 1993-1994
4.Türk Mitolojisi, Bahaeddin Ögel, Milli Eđitim, Basýmevi, 1971
5.Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedisi, Milliyet Yayýnlarý, 1992
6.Ýnsan ve Kültür, Bozkurt Güvenç, Ayyýldýz Matbaasý, 1972
7.Türklerin Tarihi, Dođan Avcýođlu, Tekin Yayýnevi, 1985