Ýngiltere ve Fransa’nýn dolduruþuyla Yunanistan 15 Haziran 1919da Ýzmir’e asker çýkarýr ve kenti iþgal eder. Bu tarihten sonra Ege bölgesini ele geçirmeye çalýþan Yunan ordusuyla Kuvayý Milliye arasýnda ilk çatýþmalar baþlar. Düzenli bir ordunun ilerleyiþi karþýsýnda Kuvvacýlar geri çekilmek zorunda kalýr.

O sýrada Doðudaki Osmanlý ordusu halen terhis edilmemiþ ve Mondros Ateþkesine raðmen Ermeni çeteleriyle yer yer karþýlýklý çatýþmalar sürmektedir. Ermeniler bu durumu Ýngilizlere þikayet eder. Ýngilizler de Vahdettin'den bu duruma acil çözüm bulmasýný ister. Ýþte Mustafa Kemal Samsun’a bu görevle gider. Zira Anafartalar kahramaný olarak ünlenen Mustafa Kemal’in varlýðýný Ýstanbul'da kendisi için bir tehdit olarak gören Vahdettin onu Ordu Genel Müfettiþi olarak Tümgeneral rütbesiyle Doðu Anadolu’ya gönderir.

Böylece hem Ýngilizlerin isteðini yerine getirmiþ, hem de Mustafa Kemal’i baþkentten uzaklaþtýrmýþ oluyordu. Bir Osmanlý paþasý olarak Mustafa Kemal’in resmi görevi: Ermeni-Türk çatýþmalarýný yatýþtýrmak, direniþe geçen Türklerin örgütlenmesini engellemek, Doðudaki orduyu terhis etmek ve silahsýzlandýrmaktý. Böylece Ermenistan Doðu Anadolu’yu kolayca iþgal edebilecekti ! Ama Mustafa Kemal bunun tam tersini yapacaktýr.

21 Haziran 1919 günü Samsun'dan Amasya'ya geçen Mustafa Kemal terhis edilmeyi bekleyen askeri birliklerin komutanlarý Kâzým Karabekir, Refet ve Ali Fuat Paþalar ile buluþur. Birliklerin terhisi iptal edilir. Ulusal birliðin saðlanarak direniþ çaðrýsýnýn yapýldýðý ünlü Amasya Genelgesi yayýmlanýr. Ertesi gün Mustafa Kemal Ýstanbul hükümetince görevden alýnýr ve ordudan atýlýr !

ERZURUM VE SÝVAS KURULTAYLARI
23 Temmuz - 7 Aðustos 1919 günlerinde Erzurum’da ülkenin dört bir yanýndan gelen delegelerin katýldýðý bir kurultay toplanýr. Sansaryan Ermeni Lisesinde düzenlenen kurultay Taþnaklarýn 1914 yýlýnda burada yaptýklarý kongreye bir misilleme gibidir. Kurultayda Taþnak Partisi yönetimindeki Ermenilerin Doðu Anadolu’yu iþgal hazýrlýðý içinde olduklarýna, Karadeniz sahillerine Pontus devletinin kurulmasý için göçmen kisvesinde Rum milislerin yerleþtirildiðine dikkat çekilir.

4 -11 Eylül 1919 arasý toplanan Sivas Kurultayýnda ise Erzurum’da alýnan kararlar yeniden onaylanýr. Mustafa Kemal ve Kurmaylarý Ermeni ordusunun doðuda yýðýnak yaptýðýna, Kýzýlýrmak'a kadar geniþleme hazýrlýðý içinde olduðuna, sýnýr illerinde yaþayan Türklerin kýyýma uðradýðýna dikkat çekerler. Alýnan kararlarda Ermenilik, Rumluk oluþturmaya yönelik hiçbir söylem ve eyleme izin verilmeyeceði, Ermeni ve Rumlara siyasal egemenlik ve toplumsal dengeyi bozacak ayrýcalýklarýn tanýnmayacaðý belirtilir.

Tehlike gerçekten büyüktür. Nitekim Kasým 1919'da Adana, Maraþ, Antep ve Urfa Fransýz ordusu ve Ermeni milislerce iþgal edilmeye baþlanýr. Aralýk 1919'da Osmanlý'da son seçimler yapýlýr. Ýki ayrý ilden milletvekili seçilen Mustafa Kemal Ýstanbul'a gitmeyi reddeder. Ýnanýlmaz bir olay gerçekleþir: Ýþgal altýndaki Ýstanbul’da toplanan Meclisi Mebusan 28 Ocak 1920'de Mustafa Kemal ve kurmaylarýnca hazýrlanan, daha sonra "Misaký Milli" (Ulusal Ant) denilecek “Ahdi Milli Beyannamesi” (Ulusal Antlaþma Bildirgesi) ni kabul ve ilan eder.

Bu geliþmeleri fevkalade tehlikeli gören Ýngilizler 16 Mart 1920'de Meclis ve tüm hükümet dairelerine baskýnlar düzenleyerek insanlarý rasgele tutuklamaya baþlar. Bunun üzerine Meclisi Mebusan 18 Mart 1920 tarihinde toplanarak kendini fesheder. 11 Nisan'da Vahdettin meþrutiyetin sona erdiðini açýklarken, ayný gün Þeyhülislam Dürrizade Abdullah'ýn "Padiþah ve Halife kuvvetleri dýþýndaki milli kuvvetleri kafir ve katlinin vacip" olduðunu bildiren fetvasý Resmi Gazete’de yayýmlanýyordu. Tüm bu baský ve olumsuz koþullara raðmen 23 Nisan 1920de Mustafa Kemal ve arkadaþlarý Türkiye Büyük Millet Meclisi'ni açarlar !

PARÝS BARIÞ KONFERANSI 18 Ocak 1919 - 10 Aðustos 1920
Paris Barýþ Konferansý, I. Dünya Savaþýndan sonra utkun devletlerin yeniklere dayattýðý antlaþmalarýn imzalandýðý uluslararasý bir konferanstýr.

Utkun ülkelerin yöneticileri ABD Baþkaný Wilson, Ýngiltere Baþbakaný Lloyd George, Fransa Baþbakaný Clemenceau, Ýtalya Baþbakaný Orlando 18 Ocak 1919 Paris’te buluþurlar. Bir buçuk seneden fazla sürecek olan bu konferans bir yerde dünyanýn yazgýsýný belirleyecek olup 10 Aðustos 1920'de Sèvres Antlaþmasý ile sonlanacaktýr. Konferansýn en önemli konularýndan biri kuþkusuz artýk son nefesini vermiþ olan "Hasta Adam" ýn mirasýný bölüþmekti ! Konferans boyunca utkunlar ile yenikler arasýnda ayrý ayrý 5 büyük barýþ antlaþmasý yapýlýr:

1.     Versailles Antlaþmasý, 28 Haziran 1919, (Almanya ile)
2.     Saint-Germain Antlaþmasý, 10 Eylül 1919, (Avusturya ile)
3.     Neuilly Antlaþmasý, 27 Kasým 1919, (Bulgaristan ile)
4.     Trianon Antlaþmasý, 4 Haziran 1920, (Macaristan ile)
5.     Sèvres Antlaþmasý, 10 Aðustos 1920 (Osmanlý Ýmparatorluðu ile; sonradan 24 Temmuz 1923 Lozan Antlaþmasý ile deðiþtirildi)

Konferans devam ederken Mýsýr'da bulunan Ermeni Milli Delegasyonu Baþkaný Bogos Nubar Paþa da Paris'e çaðrýlýr. Nubar Paþa 1882de Osmanlý'dan ayrýlýp Ýngiliz egemenliðine giren Mýsýr'ýn ilk Baþbakaný Nubar Nubaryan Paþa’nýn oðlu olup "Büyük Ermenistan" projesinin mimarýydý. 29 Þubat 1919 "Le Matin" gazetesinde yayýnlanan Bogos Nubar'ýn görüþleri özetle þöyleydi:

“Biz Ermeniler, Büyük Savaþta Müttefikler lehine çalýþtýk. Rus ordusu Kafkasya üzerinden Anadolu içlerine ilerlerken Kont Nikola emrinde Ermeni askerler vardý. Rus ordusunun yardýmcýsý Antranik Toros Ozanyan ile Tümgeneral Tomas Nazarbekyan yönetiminde 50.000 Ermeni asker ve 150.000 kiþilik Ermeni destek gücü vardý. Ýngiliz kumandan Allenby, Kudüs’e girerken birliklerinde Ermeni askerler vardý. Fransýz ordusunda 800 asker, Suriye Doðu Lejyonunun yarýsý Ermeni askerdi. Osmanlý’nýn boyunduruk ve baskýsýndan Ermenilerin kurtulmasý gerekir.
Þimdi Kafkasya’da Ermeni devleti kuruluyor ve bu devlet Doðu Anadolu’daki 6 vilayet ve Kilikya'yý (Adana) içine alacak þekilde kurulmalýdýr. Ermenilerin Trabzon’dan denize çýkma haklarý vardýr. Pontus yöresinde Yunanlýlarla aramýzda sorun olmaz. Kafkaslarda 2.1 milyon Ermeni var. Ermeniler Büyük Ermenistan devletini kurmaya hazýrdýr. Müttefiklerin bu konuda yardýmýný bekliyoruz."

Böylelikle, Doðu Anadolu’yu da içine alan baðýmsýz bir Ermenistan kurulmasý ilk kez uluslararasý bir konferansta açýkça dile getiriliyor ve bu istekler Müttefikler tarafýndan destek görüyordu. Müttefikler, kurulmasý planlanan "Milletler Cemiyeti" nin temel ilkelerini karara baðladýktan sonra, 22 Nisan 1920'de Osmanlý Devleti'ni Paris'e çaðýrmýþlar ve 10 Aðustos 1920de Sèvres Antlaþmasý imzalanmýþtýr. (Sonraki bölüm: Sèvres Antlaþmasý ve Türk-Ermeni Savaþlarý)