|
Anasayfa |
Son
Eklenenler |
Forumlar |
Üyelik |
Yazar
Katýlýmý |
Yazar Kütüphaneleri |
|
|
26 Aralýk 2003
Sevgilim Mardin © - 2
Kakule Kokulu Kadýnlar
Nükhet Everi
Sadece bozkýr gözlü deðil, kakule kokuludur da Mardin... |
|
Sadece bozkýr gözlü deðil, kakule kokuludur da Mardin... Geçen sene Mardin gezim sýrasýnda tanýþtýðým GÜNSÝAD (Güneydoðu Anadolu Sanayici Ýþ Adamlarý Derneði) baþkaný Bedrettin Karaboða Mardin giriþimlerim içinde mutlaka tanýmam gereken bir kadýn hareketinden bahsetti ve beni Kýzýltepe ilçesine götürdü. Burada Diyarbakýr’dan bildiðimiz bir hareketin, KA-MER’in devamýný gördüm ve sonsuz mutlu oldum: KADMER. KADMER’in lokali ayný zamanda bir lokanta. Hala tadý damaðýmda olan yemeklerini yerken biraz sohbet ettik oradaki arkadaþlarla. Geçen seneden belleðimde kalanlar þunlar:
KADMER bir kadýn hareketi. Amaçlarý da, kadýnýn giriþimciliðini, yaratýcýlýðýný ön plana çýkartarak bir þeyler oluþturmayý ve kimseye muhtaç olmadan ayakta durabilmesini saðlamak. Bunun için öncü olmak. Zor iþ. Hem de çok zor. Neler yapabilmiþler? Ben kendileriyle tanýþtýðýmda ikinci yýlýndaydý KADMER. Baðýmsýz, yani herhangi bir parti veya görüþe baðlý olmayan bir grup evde oturan on kadýn KADMER grup çalýþmalarýný baþlatýyorlar. Bu arada giriþimci ruh öne çýkýyor ve bir soru oluþuyor kafalarýnda: Kýzýltepe’de ne yapýlabilir? Bu soruya baþka bir soruyla cevap buluyorlar: Biz en iyi ne yaparýz? En iyi yaptýklarý þey, yemek. Hemen lokanta projesini hayata geçiriyorlar. Hem de benim de doðum günüm olan 11 Nisan’da. Yedi kiþi tam gün çalýþýyor, epey fahri destekçi de var. Bu arada bir sorun çýkýyor ortaya: KADMER’de çalýþan kadýnlarýn çocuklarýný býrakabilecekleri bir yer yok. Hemen yeni bir projeyi devreye sokuyorlar: Çocuklar için bir kreþ. Ama burada da bir sorunla karþýlaþýyorlar. Kýz Meslek Çocuk Eðitimi bölümündeki bir diploma sorunu nedeniyle Diyarbakýr’da eðitim görüyor burada çalýþacak olan öðretmenler. KA-MER’de kreþte eðitim alýyorlar. Diyarbakýr KA-MER kreþ olayýna öncülük eden kiþi sevgili Can Yücel’in çok sevdiðim ve saygý duyduðum eþi Güler Yücel’dir. Onun yönetiminde yetiþiyorlar. Neyse, ben geçen sene tadý hep damaðýmda kalacak yemekler yiyerek, not defterime birkaç Mardin yemeði tarifi yazarak sohbeti sonlandýrmýþ, Mardin gezime ve araþtýrmalarýma devam etmiþtim. Ama aklým da Kýzýltepe’de, KADMER’de kalmýþtý. Bu nedenle de bu seneki Mardin gezisine Kýzýltepe’de detaylý bir gezi ve KADMER’de bir öðle yemeði ekledim. Geçen seneye göre epey deðiþiklik gözlemledim KADMER’de. Öncelikle eskiden tanýdýðým arkadaþlarý göremedim ama Aycan haným (Aycan Baþboða) –umarým bana darýlmazlar o gidenler- kimseyi aratmýyor yaptýðý çalýþmalar ve karizmatik kiþiliði ile. Aycan haným emekli memur, evli, iki kýzý ve bir oðlu var. Emekli olduktan sonra bir boþluk hissediyor ve burada gönüllü olarak çalýþmaya baþlýyor. Konuþma esnasýnda rahatsýzlýk duyduðu bir konuyu devamlý vurguluyor: KADMER’i ne yazýk ki pek çok kiþi sadece lokanta olarak tanýyor, yani ‘KADMER Kýzýltepe Sofrasý’. Halbuki buranýn asýl amacý kadýn hareketini geliþtirmek, bu nedenle de KADMER’in kadýn hareketinin baþlangýcý olarak görülmesi gerekiyor Kýzýltepe’de. Aslýnda Mardin’de de diyebiliriz. Mardin’de her ne kadar Kadýn Komisyonu, Kadýn Haklarý ve Ýnsan Haklarý Dernekleri olsa da pek giden olmadýðý için KADMER daha da bir önem kazanýyor. KADMER’de kadýn çalýþmasý yapýlýyor ve Aycan haným herkese býkmadan usanmadan bu oluþumu anlatýyor. Amaç ‘Kadýn Merkezi’ olmak. O kadar kendisiyle bütünleþmiþ ki KADMER, alýþveriþe gittiðinde bile ne alacaðýný unutacak kadar dalýyor anlatmaya insanlara bu konuyu. Aycan haným umutlu, oturacak yavaþ yavaþ diye bakýyor büyük bir iyimserlikle. KADMER üçüncü yýlýnda ama Aycan haným bir yýldýr KADMER’de. (Demek ki ben Mardin’den döndüðümde girmiþ buraya.) Temmuz ayýndan beri tüm sorumluluðu üstlenmiþ. Kreþ, toplantýlar, gelen arkadaþlarýn sorunlarýyla ilgilenmek, alýþveriþ, muhasebe... Aklýnýza ne gelirse Aycan haným koþturuyor. Geçen sene yedi kiþi tam gün çalýþýrken bu sene maaþlý iki kiþi var tam gün çalýþan. Fahri destekçiler gene var. Bu arada kreþ açýlmýþ. Ýki sýnýfý, iki diplomalý öðretmeni ve on altý çocuk var. Diyarbakýr KA-MER tabii her zaman olduðu gibi maddi manevi destek veriyor. KADMER’in tam oturmamasýna karþýn KA-MER’in yýllardýr oturmuþ bir sistemi var. Onlar da bu deneyimlerden faydalanýyorlar. Kýz Meslek’teki diploma sorunu çözülmüþ, eskiden olduðu gibi Diyarbakýr’a eðitim almaya gitmek zorunda deðil artýk mezun olup da burada çalýþmak isteyenler. Ýleriye yönelik projelerden biri de sokak çocuklarýyla ilgili. Kýzýltepe’de bilinen seksen tane tinerci çocuk olduðunu söylüyor Aycan haným ama korkarým bu sadece buz daðýnýn görünen kýsmý. Kýzýltepe’de ne yazýk ki bu konuya yönelik bir çalýþma yok. Biraz toparlandýktan sonra ilk iþ olarak el atmak istiyorlar bu meseleye. Kýzýltepe ne yazýk ki hijyen sorunlarý olan bir ilçe. Aslýnda bu maalesef tüm Güneydoðu Anadolu’nun ortak sorunu. Oysa ki belediye iyi çalýþýyor. Belediye baþkanlarý kadýn. Temizlik kampanyasý var, afiþler asýlmýþ, poþetler daðýtýlýyor. Ama iþ bununla kalsa iyi tabii de, herkesin de bireysel olarak da bir þeyler yapmasý gerek. Ben Kýzýltepe’nin halini pek beðenmedim açýkçasý. Ama hijyen konusunda KADMER bir örnek olabilir herkese o yörede. Tuvaletleri pýrýl pýrýl. Mutfak tertemiz. Her yere kadýn eli deðdiði belli. Arkada toplantý odasý olarak kullandýklarý bir oda var. Orayý ayný zamanda mantý ve içli köfte yapmak için de kullanýyorlar. Çalýþanlarýn üstü baþý tertemiz. Her detaya önem veriyorlar hijyen konusunda. Kýzýltepe’nin Mardin’in en yoðun nüfusuna sahip ilçesi olmasý onlar için bir avantaj mý? Olmalýydý ve olmalý bence. Ama kimler ilgi gösteriyor? Kadýn hareketini oturtmak kolay deðildir, epey zaman, sabýr, bir de uzun ve yorucu bir yolculuk gerektirir. Ama madem herkes burayý lokanta olarak tanýyor, acaba lokantaya kimler raðbet ediyor diye merakýmý gidermek istediðimde pek de arzu ettikleri, hayal ettikleri alakayý ve ilgiyi görmediklerini üzülerek öðrendim. En çok yabancý öðretmenler raðbet ediyormuþ. Onlar da zamanlarý olmadýðýndan ve bu nedenle yemek yapamadýklarýndan. Esnafý da çekiyorlar aslýnda, hiç gelmiyor deðiller. Ama burada yedikleri yemeði zaten evde de yiyorlar. Esnafýn aslýnda aradýðý kebap vs türü. Yani et türü. Bu da bence pek tipik bir Mardin tadý deðil. Geçen sene hatýrlýyorum KADMER’i bulunduðu yerden taþýmayý düþünüyorlardý konumu nedeniyle. Bir apartmanda KADMER. Yeri güzel aslýnda, ama merdivenlerden çýkýp büyük bir terastan geçerek giriyorsunuz lokale. Yani müþteriler apartmanýn içindeki esas giriþ kapýsýný kullanmýyorlar. Yan daireyi alan kiþi, müþterilerin terasýn kendine ait olan bölümünden geçmelerinden rahatsýz ve araya duvar çekeceðini, müþterilerin ana kapýyý kullanmasýný söylüyormuþ. Aycan hanýma göre bu problem olur, çünkü ana kapýyý personel kullanýyor. KADMER bulunduðu dairede kiracý. Ev sahibi Aycan hanýmý ne zaman görse ‘iþler nasýl?’ diye soruyormuþ. Aycan haným da ‘iyi hacý amca’ deyince, hacý amca ‘seneye Allah kerim’ diyormuþ. Anlaþýldý, seneye ‘hacý amca’ kira arttýrma talebiyle gelecek karþýlarýna. Bu iþe girdiðinde 60 kg olan ve zaman içinde 53 kg’ya düþen Aycan haným tek baþýna kalsa bile sonuna kadar direnmekte kararlý. ‘Burasý asla kapanmayacak’ diyor. Herkes baþýndan beri (nedense bu bizim milletimize has bir tavýrdýr) kapanacak KADMER diye bakmýþ, hala da öyle diyenler çoðunlukta. Ýlk baþlarda Aycan hanýma da pek çok kiþi destek vereceðine onu eleþtirmiþ. Hatta kýzý bile. Onu lokantacý zannedip utanýyormuþ. Eskiden evde oturan bir kadýn olan Aycan haným, kýzýnýn tabii ki eve geldiði zaman annesini ve hazýr yemeðini bulmaktan dolayý mutlu olduðunu, ilk baþlarda annesinin çalýþmasýna memnun olduysa da, ne yaptýðýný tam anlayamadýðý için sorunlarýn baþladýðýný anlatýyor. Aycan haným kabahatin kendinde olduðunu, büyük ihtimalle bir iletiþim kopukluðu nedeniyle böyle olduðunu düþünüyor ve sabýrla kýzýyla iletiþim kurmanýn yollarýný arýyor. ‘Ben anlattýktan sonra olay deðiþti. Özellikle toplantýlara gittikçe, evde broþürleri, dokümanlarý vs ortada býrakýyordum ki, okusun, göz gezdirsin, ne olduðunu daha detaylý görsün. Þimdi bakýyorum, eve geldiðimde, yemek hazýr, ev temiz’ diyor. Þimdilerdeyse her yerde annesini ve yaptýðý iþi savunuyor, hatta ileride kendisinin de bu iþe gireceðinden bahsediyormuþ. Ancak ileride. Çünkü KADMER’in bir kuralý var, ana kýz ayný yerde çalýþamýyorlar. Aycan haným bana bunlarý anlatýrken düþünüyorum: Kadýnýn toplumdaki yeri açýsýndan çok güzel þeyler bunlar, evine ekmek getiren, belki de kimi zaman kocasýndan daha fazla para getiren kadýn. Bu Anadolu’da çok önemli bir þey, ki ben Kýzýltepe’yi son derece medeni ve ileri bulurum. Ama meðer burada da ne sorunlar varmýþ! Bunlardan beni en çok þaþýrtaný, Aycan hanýma ulaþmaya çalýþtýklarý kesimleri ve hangi konularda yardýmcý olmaya çalýþtýklarýný sorduðumda ortaya çýktý. Tamam, yasal konularda ve eðitim konularýnda insanlar çok eksik, saðlýk konusunda bilinçli deðiller. Herhangi bir durumda ne yapacaklarýný, nereye baþ vuracaklarýný bilmiyorlar. Dil sorununu çözemediðiniz takdirde kadýn doktora gittiðinde derdini anlatamýyor, derdini anlatamayýnca bu sefer hep erkeðin arkasýna sýðýnmak zorunda kalýyor. Tüm bu sorunlara çözüm bulmak amaçlarý KADMER olarak. Buraya kadar tamam, ama bakýn benim hiç düþünmediðim ve çok þaþýrdýðým bir konuya deðiniyor Aycan haným: ‘Kocasýna hýrslanýp çocuðuna þiddet uyguluyor pek çok kadýn’ diyor. Sizi bilemem ama ben biraz þaþýrdým, çünkü bunu düþünmüyoruz kadýn sorunlarý içinde, hep o dayak yiyor gibi geliyor genelde. Grup çalýþmalarýna katýlýp çocuklarýna þiddet uyguladýðýnýn farkýna varanlar için de Aycan haným, ‘önemli olan bundan sonrasý’ diyor, ‘önemli olan bir þeyler almak istemeleri’. Grup çalýþmalarýna her düzeyden insan ilgi gösteriyor. Serbest esnaftan olanlar, eþi öðretmen olanlar, eþi çalýþmayanlar... Erkeklerin karýlarýnýn bu toplantýlara katýlmasýna tepkisini merak ediyorum. Kadýnlarýn zamaný çok iyi ayarladýðýný söylüyor Aycan haným. ‘Kadýnlar yemeðini, ev iþini yapýyor, toplantýlara geleceði zaman gezmeye gittiðini söylüyor’ diyor, ama inanýlmaz derecede bir öðrenme çabasý var kadýnlarda anladýðým kadarýyla. Kýzýltepe’de gezer, alýþveriþ yaparým her sefer. Bir þey bayaðý dikkatimi çekiyor. Eskiden dýþarýda çalýþan genç kýz görmek mümkün deðildi, þimdilerde ise müzik marketlerde, maðazalarda, çeyizcilerde, beyaz eþya satan yerlerde görmek mümkün çalýþan pek çok genç kýzý. Ýnsanlarýn iþ ya da eleman aradýklarýnda ilk akýllarýna gelen yer KADMER oluyor. Ben geçen sene orada geçirdiðim birkaç saat içinde þahit oldum buna. Bu arada KA-MER’in Avrupa Birliði’ne KADMER için bir baþvurusu olmuþ. Avrupa Birliði’ndeki bazý fonlardan yararlanma durumu gündeme gelebilir KADMER için baþvuru onaylanýrsa. Bunu can-ý gönülden umuyorum. Umuyorum, çünkü manevi destek iyi hoþ da, maddi destek de acilen gerekiyor tüm güzel projeleri hayata geçirebilmeleri ve Güneydoðu Anadolu’da kadýn olmanýn zorluklarýný aþýp örnek olmalarý için bu bozkýr gözlü kakule kokulu kadýnlara. Mardin’e yolunuz düþerse Kýzýltepe’yi ve güzelliklerini görün, bir öðle veya akþam yemeði için KADMER’e uðrayýn, sohbetlerinin tadýný çýkarýn, muhteþem Mardin mutfaðýný bir de burada deneyin... Yolunuz açýk olsun bozkýr gözlü kakule kokulu Kýzýltepe kadýnlarý... KADMER KIZILTEPE SOFRASI PTT Cad. Özmuhaciroðlu Apt. B/Blok Kat: 1 Daire: 2 Kýzýltepe / Mardin Tel: (0482) 313 21 00
Söyleyeceklerim var!
Bu yazýda yazanlara katýlýyor musunuz? Eklemek istediðiniz bir þey var mý? Katýlmadýðýnýz, beðenmediðiniz ya da düzeltilmesi gerekiyor diye düþündüðünüz bilgiler mi içeriyor?
Yazýlarý
yorumlayabilmek için üye olmalýsýnýz. Neden mi? Ýnanýyoruz
ki, yüreklerini ve düþüncelerini çekinmeden okurlarýna açan yazarlarýmýz,
yazýlarý hakkýnda fikir yürütenlerle istediklerinde diyaloða geçebilmeliler.
Daha önceden kayýt olduysanýz, burayý týklayýn.
|
ÝzEdebiyat yazarý olarak seçeceðiniz yazýlarý kendi kiþisel kütüphanenizde sergileyebilirsiniz. Kendi kütüphanenizi oluþturmak için burayý týklayýn.
|
|
|
Bozkýrlardýr gözleri. . .
Etkilendiði Yazarlar:
William Shakespeare, Gabriel Garcia Marquez, F.G. Lorca, Hermann Hesse, Max Frisch, Paul Auster, Jean Paul Satre, Can Yücel, Özdemir Asaf, Edip Cansever, Cevat Þakir Kabaaðaçlý, Murathan Mungan
|
|
|