“Bir tek kiþiye yapýlan haksýzlýk, bütün topluluða yönelmiþ bir tehdittir.”- Montesquýe-

“…Hiçbir neden yokken yani size zarar vermemiþken bir insanýn ayaðýna basar mýsýnýz? Bastýðýnýzý düþünelim en azýndan özür dilemeniz gerektiðini düþünmez misiniz? Önce basmamanýz gerekir elbet, sonra da haydi yaptýnýz bir hata diyelim özür dilemeniz gerekir. Deðilse nasýl saðlanacak hak ve adalet? Bir yanlýþ anlaþýlma bile kahrederken insaný bu kadarý da artýk lades…”
(-Hilal Erboyacý/Sakýnan Göze Çöp Batar, adlý yazýsýndan bir alýntý-)
***
Güne güzel bir yazý düþmüþ. Düþündüren, düþündürten, sorgulayan, sorgulatan, ibret verici bir yazý okudum.
Bu konuyla ilgili bir anýmý aktarmak istiyorum izninizle:

“..Yýllar öncesiydi…Ýþe yetiþme telaþý ile ikinci vasýtamýz olan deniz ulaþýmý aracýna son anda yetiþmiþtim. Ýþte bu koþturma anýnda sol elimde bir acý ve bir yanma hissettim. Elimin üstü kýzarmýþ ve sigara külüne bulaþmýþtý. Acýyla inlemiþ ve elimin yanmasýna neden olan kiþi hemen yaný baþýmda durmaktaydý. Ona acý ve öfkeyle karýþýk bir ifadeyle bakmýþ olmalýyým ki; yüzüme “ne var” gibilerden bakmýþ ve özür bile dilememiþti.
O zamanlar vapur bekleme salonlarýnda sigara içilmesi serbestti. Elimi sigarasýyla yakan beyefendi de “sardalya” gibi týklým týklým olan salonda, bir tek kendi varmýþ, gibi rahat ve pervasýz davranýþlar içindeydi.Onun böylesi kaba bir davranýþ içinde olmasýna çok öfkelenmiþtim tabi ki. Lakin, o anda yutkundum, bir þey diyemedim ve acýya razý oldum. Elimdeki acý uzun süre devam etti, acý geçti, ama hem o yaþadýðým anýmýn izi, hem de o sigara yanýðý izi elimde, yüreðimde hala dün gibi taze durmakta…”

Þimdi, yukarýdaki aný karesinde kaç doðru ve kaç yanlýþ var?
Bir_ Herkes acele vapur salonuna girme telaþýnda, bu tür kazalar olabilir
Ýki_ Her iki kiþinin daha dikkatli olmasý gerekir.
Üç_ Ortak kullaným alanlarýn, yoðunluk yaþamasý sebebiyle, sigara içilmesine izin veren devlet/özel þirketin…
Dört_Vaka olduktan sonraki kiþilerin insani tutumlarýndaki tutarlýlýk/tutarsýzlýklarý…
Yukarýdaki olasý düþüncelerime ilaveler olabilir. Evi soyan hýrsýza yüklendiðimizde söz ettiðimiz bir söz vardýr:

“Peki, sadece hýrsýz mý kabahatli, ev sahibinin hiç mi suçu yok?”
Ben o anda” acýya razý oldum” içimde saklý öfke hala bugüne kadar taþýnýyor. Peki o anda o beyefendiye “sizin bu yaptýðýnýz çok büyük bir kabalýk, bana özür borçlusunuz, caným yandý” gibilerinden bir uyarý yapmýþ olsaydým, daha mý doðru olurdu?
Neden, böyle bir olumlu davranýþta bulunmadým?
Çünkü, yanýmda eþim vardý; beden diliyle kendini kaba, ve özür özürlüsü olarak ifade eden biriyle, sabah sabah tartýþma yapacaklarýndan, tartýþma sonrasý geliþecek olumsuzluklarý da bir anda düþündüðümden, suskuya çekilmiþtim.
Belki yanlýþtý, belki doðruydu bu davranýþým, ama o anda yutkunma sebebim bana en uygun düþeniydi…
Bazen fevri davranýp, kalp kýrýyoruz. O an canýmýzý yakan kiþiye-nedene ivecen davranýp, septik bakýp, önyargýlarýmýzý da tetikliyoruz. Bu yanlýþ olan ve birçok doðrularýmýzý silip-süpürecek bir davranýþýmýzdýr.
Peki, þimdi bir soru düþüyor, insan aklýna ister istemez:

“Þayet ayný olumsuz davranýþ bir kaç kez yinelenirse, çok can yakýyorsa/yanmýþsa, o kiþiye yine sabýr gösterebilir ve bir kaç kez yutkunabilir miyiz?”

Bazý konularda çoðu kez yutkunmuþ olsak da, zararý iki taraf çekiyor, çekecektir de…
Birlikteliklerde, uyum ve geçime benim çok farklý bir örneðim vardýr:

“Ýki kiþinin öfkesi bir lastiðe benzer. Lastiðin bir ucu birinde bir diðeri de ikinci kiþide olur. Bu uçlarý çekiþtirdiklerinde, gerilim daha da artar ve lastiði tek kiþi býrakýrsa bir kiþinin caný yanar, ama her iki kiþi ayný anda býrakýrsa, can yanmaz.”

Keþke, lastik ucunu ilk býrakan olmasak…
Keþke, lastik uçlarýný tutmasak…

Sevgili Hilal Erboyacý,
“Sakýnan Göze Çöp Batar” adlý emeðiniz daha çok konuþulur ve örneklemeler yapýlabilecek deðerde bir yazýydý. Hatta davranýþ bilimlerinde okutulabilecek nefis bir tad aldýðým yazýydý…
Emeðinizi bizimle paylaþtýðýnýz için sonsuz teþekkürler.
Kaleminiz daim olsun.
Tuttuðumuz lastik uçlarýný birlikte, gülümseyerek, hoþgörüyle 1-2-3 sayýp birlikte býrakmak umuduyla, dileklerime eþlik eden bir fýsýltý gibiydi Ghandi;

“Haksýzlýða sapýp bütün insanlar seni takip, edeceðine, adaletli hareket edip, tek baþýna kal, daha iyi.”

Emine PÝÞÝREN/Edremit-Akçay
31.08.2010