Analitik bilimsel düþünce ve kültürden uzak kiþi, toplum; “Ýlericilik ile Gericiliði” en basit bakýþ açýsý olan þekilcilikte görür. Bununla dünyaya mesaj verilmesi zavallý ve çaresizliðin bir ifadesidir. Ýnsan, doða, nesne, erek, insanýn zihin yapýsýnýn hareket ve algýlama parametrelerine göre kelimesel anlam ve kavramlar kazanýr. “Ýleri ve Geri” duygu kavramsallýðý insana has bir yargý olduðuna göre, doða ve nesneler tam olarak kavranmadan, bunlara anlam yüklemek her zaman yanýlgý demektir. Ýnsandaki yanýlgý kavramsallýðýný ortaya çýkaran temel etkense, düþüncede soyut ya da somutsallýða gereðinden fazla inanýp deðer biçmektir.

Bu bakýmdan tüm kavramlar her zaman tartýþmaya açýk olmalýdýr. Kavramsal ve algýlar üzerindeki tartýþmalar yeterli aþamaya gelmeden, doðru yargýlarýn anlaþýlmasý oldukça zor. Onun için bilimsel kavramlarýn rasyonel veya irrasyonel, ileri ya da geri olduðunu anlayabilmek, düþünme yetisinin derinlik ve ampirizmine baðlýdýr. Ampirizm; insan, zaman, madde, doða ve düþünce denklemiyle çalýþýr. Bunun doðru, gerçek yaþanabilir somutluk taþýmasýný, düþüncenin (ÝD) derinliðindeki nitelik belirlemektedir. Ve böylece kavramlarýn doðruluðu netleþmeye baþlar.

Ortaya çýkan ampirik gerçekliðin, tüm çevreler tarafýndan kavramasý beklenilemez. Çünkü evrende var olan, varlýðý bilinen madde, olay ve olgulara kutsallýk atfedenler, farklý ve yanlýþ kavramsallýklara her zaman en açýk zeminlerdir. Bunun temeldeki algý, duygu, his, görme ve iþitmeye raðmen, sorgulayamamak bireydeki özden uzaklýðý gösterir. Canlý, cansýz veya þeylerin doðru kavramsallýðý, þüphecilikle doðrudan baðlantýlý olduðu bilinmek durumundadýr.

Her þartta insan tüm olgu ve deðerlere sorgulayýcý, þüpheci ve araþtýrmacý yöntemle bakmak zorunda. Bakmadýðý zaman sürekli yanlýþ ve eksik kavramsallýkla yaþar ki, bu dünyayla ters orantý demektir. Söz konusu soyut algý ve kavramsallýða en büyük tarihsel örnek Metafizikçiliktir. Metafizik düþünme biçimi evren, dünya, insan, zaman ve tüm döngülere yaratýcýnýn eseri gözüyle bakmasý, rasyonalizmi öldürmektir. Geriye kalansa Ýrrasyonellik; bu da geri, yüzeysel soyut kutsallaþtýrýmla iþin içinden çýkmaya dayanýr. Yine de evrimsel realite düþünce ve yaþamý sorgulatmaya devam eder.

Yaþamýn düþünsel, olgu ve kavramsallýðýna veya bir aracýn kullanýlmasýna, statik soyutsallýkla gereðinden fazla anlam yüklemek, geriliðin; gerilik olduðunu bilmeden, idrak yeteneðinden yosunluðu ifade eder. Diðer taraftan yaþam diyalektiði sürekli sorgulamayý sürdürürken, en dip çeliþki daha çok toplumsal rahatsýzlýkta kendisini hissettirir. Ýþin içerisinden çýkamayan metafizik (ÝD) idea, çözümü soyut öznelliði daha fazla kutsallaþtýrmakta bulur.

Bir düþünce; kendi nesnel gerçekliðini sürekli öznelleþtirip evren, doða, kozmos, döngüler, madde, zaman ve insan faktörünü basite alýp, beþ bin yýldýr bir bilinmeyeni tekrarlamak, gericilikten daha geriye düþmektir. Yaþama yön veren kavramlarýn çoðu bu þekilde gericileþtirilip anlamsýzlaþtýrýlýyor.

Ýlericilik kavramsallýðý ise; tamamen ampirik somutsallýða dayanýr. Somutsallýk ya da diðer ifadeyle nesnellik her þeyi yerinde ve zamanýnda deðiþtirmek veya deðiþtiðini anlamaktýr. Bu da madde, araç, duygu, etki, düþünce, zaman ve insan denklemini merkeze oturtmak demektir. Fakat somutsal bu ilericilikte bazen þu karmaþalar da yaþanmýyor deðil. Örneðin her döngüsel zýtlýklar antogonizmatik olmadýðý gibi, yapý, mekan, zaman, toplum, düþünce, pratik farklýlýklara baðlý, þeylerin deðiþimini ya geciktirilmekte veya birtakým yanlýþ algýlamalara sebep olmaktadýr.

Aslýnda her toplumsal seleksiyon, doðal kendi görevsellik mantýðýyla zaman denklemine göre hareket etse, ciddi hiçbir sorun yaþanmayacak. Ve toplumsal seleksiyon madde, varlýk, etki, tepki ve zamanla bütünleþtirildiðinde, her þey daha kolay gerçekleþir. Sonuçlarýn her yerde týpatýp ayný olmasý gerekmiyor. Çünkü doða, bölge, koþullar ve kültürel faktörler, yaþama o bölgeye has sonuçlar vermektedir. Tek yapýlmasý gereken þey, materyalist düþüncenin zýtlarýn mücadelesi ve zýtlarýn birliði ilkesine aykýrý hareket etmemektir. Bu formülasyona küçük ya da büyük çapta aykýrýlýk, somut ilericilik adýna öznelleþerek gericiliðin kucaðýna düþmek anlamýna gelir.

Her þeyin gifritleþtiði Türkiye gibi toplumlarýn ilericilik ve gericiliði kavramsallaþtýrmasýna bakýldýðýnda, þöyle bir anormal yapý ortaya çýkýyor. Düþünce nedir, hangi düþünce somut bilimselliktir? Veya hangi düþünme biçimi soyut bilim dýþýlýktýr? Gerçekten ne zaman ve nerede bilim gereklidir ya da deðildir? gibi sorgulama yetisi olgunlaþmýþtýr bu tür toplumlarda. Esasýnda soyut düþünce temeline dayanýrken, somutsallýktan faydalanmak hiçliðe dönüþmektir. Hiçlik; yapýsý gereði her þeyi yok etmek olduðundan, gerici kavramsallýklar iyice aðýrlaþýrken, ilerici kavramlar dejenerasyona uðratýlmaktadýr. Bu yapýlarda kavramsallýklar her zaman korku, (Fobi) kompleks ve güvensizliðin temeli olan soyutsallýkta gerçekleþir. Böylece her þey anlamsýzlaþtýðý için, idrak ve sorgulama yeteneði ya ölmüþtür veya çok zayýftýr.

Cemal Zöngür