Devletleri insana benzeten Ýbn-i Haldun’a göre devletlerde insanlar gibi doðar, büyür, yaþlanýr ve ölür… Ýnsandaki fiziksel ve biyolojik deðiþiklikler kendi elinde deðildir. Devletleri devlet adamlarý kurar, büyütür ve öldürür. Bu sözün altýný doldurmak için Abbasi Devleti’ni örnek gösterebiliriz.

Kavmiyetçilik Emevi Devleti’nin yýkýlmasýna, Abbasi Devleti’nin kurulmasýna neden olmuþtu. Abbasilerin en güçlü devrinde Mutezile mezhebi devletin resmi görüþüydü. Me’mun (öl. 833), Mutasým (öl. 841) ve Vasýk (öl. 847) gibi halifeler, Mutezile mezhebinin yaygýnlaþmasý için çalýþýrken farklý görüþlerin hepsine karþý çýkmýþlardý. Emevi ve Abbasi halifelerinin çoðu, deðil Allah’ý Peygamber’i temsil etmek, kendi þahsi zaaflarý yüzünden Ýslam dinine topyekün gölge düþürmüþlerdi.

Ferdin dini olur ama devletlerin ve þirketlerin dini olmaz. Zaten Abbasiler de bir Ýslam devleti deðildi. Abbasi Devleti’ydi; Müslümanlar tarafýndan kurulmuþ yine Müslümanlarýn zaaf ve hatalarýyla tarihten silinmiþlerdi.

Abbasi Devleti’nde de gayrimüslimler vardý; devlet, onlarýn da devletiydi. O gayrimüslimler göðüslerini gere gere: “Biz Hýristiyanýz” veya “Mecusiyiz” derken “Abbasiyiz” de diyebiliyordu. Yani Abbasi kelimesi her ýrký, her dini kendi bünyesinde toplayýp, üç kýtaya yayýlabilmiþ ve böylece dünyanýn en büyük imparatorluklarýndan birisi haline gelmiþti.

Ýmam Ebu Hanife (700-767), Ýmam Malik (712-795), Ýmam Hambel (780-855) ve Cahýz (776-869) gibi imam ve ilim insanlarý halifelerin döneminde iþkence görüp, can verirken; halife Me’mun (hilafeti 813-833), açýk fikirliliði ve cömertliði ile birlikte halka sert davranmýþ; Greek düþüncesiyle Ýslam inancýný birbirine karýþtýrýp Mutezile mezhebinin yayýlmasýný saðlamýþtý. Devlet bu haliyle taraf olunca karþýsýna Abdullah bin Ali, Harici; Berberi, Mukanna, ve Babek gibi insanlar ve topluluklar çýkýp isyan etti. Halifelerin söz konusu yönetimleri her geçen gün sarsýlýrken Ýdrisiler, Rüstemiler, Aðlebiler gibi devletçikler ve beylikler Abbasi sýnýrlarý içinde çýban baþý gibi ortaya çýkmýþtý. 1258 yýlýnda Ýlhanlýlar ise Abbasileri tarihten en vahþi þekilde kökten yok etmiþti.

Demem o ki tarih, insanlarý ve topluluklarý bir bir anlatýr. Ýnsan ise her zaman, her yerde insandýr. Bu sebeple tarihi olaylarýn hepsi birer þablondur. Demek ki her zaman ayný þartlar ayný sonucu vermiþse aklýmýza takýlan sorularýn cevaplarýný tarihe bakarak çabucak bulabiliriz.

Evet, Abbasiler en güçlü zamanlarýnda hem ilim adamlarýna hem de isyanlara karþý çýkarak, hedef ve gayelerini yitirmiþlerdi. Devletin mezhebi olan Mutezile de tenkide uðrayýnca; devlet, taraf olmak zorunda kalmýþtý. Taraf olan devlet kavganýn içine girmiþ artýk barýþ teklif eden kimse de kalmamýþ, koca devlet parçalandýðý gibi, Hülagu’nun ordusu da onlarý yerleyeksan etmiþti. Ýbni Teymiye: “Biz Ýslam’ýn hangi emrini yapmadýk ki gayrimüslimlere maðlup olduk.” diye üç yüz eser kaleme almýþtý.

Bugün geliþmemiþ ülkelere bakýldýðýnda bu devletlerin ideolojisi olduklarýný görürüz. Sistem ve rejim isimleri putlaþtýrýlarak, devletten taraf olmuþlardýr. Ancak geliþmiþ ülkelere baktýðýmýzda onlarýn daha çok ilme, tekniðe önem verdiklerini, hukukun üstünlüðünü yücelttiklerini, ekonomi, kültür ve inançlara tam baðýmsýzlýk ve özgürlükler tanýdýðýný görüyoruz. Bu özgürlüklerin politika ve siyasete de güç kattýðýna böylece devletlerin de ömrünü uzattýðýna tarihte yaþananlara bakarak rahatlýkla anlayabiliriz.

Globalleþen dünyada geliþmiþ ülkelerin, geliþmemiþ ülkeleri pazar olarak kullandýðýný görüyoruz. Böylece dünya devletlerinin tutum ve davranýþlarýný haber olarak görmüþ olsak da bunun altýndaki baþarýnýn ferdi baþarýlardan kaynaklandýðýný rahatlýkla söyleyebiliriz. Yani milletleri ve devletleri ayaða bireysel baþarýlar ayaða kaldýrabilir ve var edebilir diye düþünüyorum. Bunun bu ülkede en güzel örneði olarak Selçuk Bayraktar’ý (Baykar) gösterebiliriz. Þayet onlarýn akibeti sol zihniyet tarafýndan bir þekilde durdurulmazsa ülkemizin kýsa sürede büyük sýçrama yapacaðýna ben adým gibi eminim.

Ýþte bu noktalardan bakýlýnca devletleri devlet adamlarýnýn kurduðunu onlarýn güçlendirdiðini, yine devlet adamlarýnýn destek yerine köstek olmalarýyla yok ettiklerini tarih sayfalarýndan devþirdiklerimi not defterime kayýt etmiþim… Bugün de bunlarý gönül gönüle sizlerle bugün paylaþmak nasip oldu…

Kalýn saðlýcakla…