Bu dünyada Türkiye dýþýnda yaþamak istediðin ülke neresi diye sorulsa Bosna-Hersek derim… Peki neden onca ülke varken Bosna?
Esasen bunu izah etmek biraz zor benim için. Ancak nasýl ki ruhumun hamuru Ýstanbul topraklarýnda karýlmýþ gibi hissediyorsam, hani gitsem, orada yaþasam hemen adapte olacaðým tek ülke kuþkusuz Bosna olurdu.


Evet, bir toplumu, bir beldeyi, bir ülkeyi tanýmak, bilmek, o topluluðun, o beldenin, o ülkenin geçmiþini; o topluluðu, beldeyi ve ülkeyi geçmiþiyle tanýmak bilmekten geçer. Geçmiþi geçmiþimiz olan Bosna’nýn halkýný da insanýný da hassaten çok seviyorum. Bu sevginin derinliðine daha Ýstanbul’a ilk yerleþtiðim zaman ev arkadaþým Medin Haliloviç ismindeki Boþnak arkadaþým yüzünden oluþmuþtu.

Bosna-Hersek’in Baþçarþý’sýný, çeþmesini, dükkanlarýný, kendine has tarzda sunulan kahvesini, köftesini, baklavasýný, böreðini anlatma iþini Influencerlara býrakalým. Bu kadim þehrin camileri, medrese ve tekkeleri, sanat eserleri Osmanlý mirasýnýn gözle görülür âbidelerini anlatan birçok güzel insanla tanýþtým. Ancak ben Bosna’nýn ruhuna nüfuz etmek, bu ruhu anlamak için bu denemeyi kaleme aldým. Çünkü bu ruh tam anlamýyla bizim ruhumuzdan baþkasý deðil… Dolayýsýyla Bosna’yý “Bosna” yapan o âli ruhu anlamak, biraz da kendimizi anlamak demek diye düþünüyorum. Geçmiþimizi geçmiþlerinde arayabileceðimiz, bulabileceðimiz, bulduðumuzda seyredebileceðimiz Bosna’ya yaptýðým iki günlük gezide þehri diri tutan o yüce soluðu yüreðimin her zerresinde hissettim. Onlarýn gözlerinde, onlarýn geçmiþlerini seyrettim. Savaþtan çýkmýþ toplumun insan üstü varoluþ mücadelesi verdiklerine ve tekrar bu topraklarý imar etmek için deli gibi nasýl çalýþtýklarýna ve savaþ sonrasýnýn güzelim Sarayovasý’ný gözyaþlarý içinde gezip dolaþtým…


Sonra Gazi Hüsrev-Bey Medresesi’nin bulunduðu daha büyük kompleksin bir parçasý olan Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesi’ni ziyaret ettim. Asýrlar boyunca insanýmýzýn ruhunu þekillendiren ilim ve irfan mirasýmýzdan Bosnalýlarýn payýna düþen kýsmý görmeye çalýþtým. Kütüphane baþkaný Dr. Hilmo Neimarlija, Ýslam Birliði Arþiv Bölümü sorumlu Muhamed Hodžić Bey’den kütüphane hakkýnda bilgiler aldým.


Bu eserlerin içinde gerçek Bosna’nýn saklý olduðunu bu vesile ile de itiraf etmeliyim. Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesi, Osmanlý ilim mirasýnýn neredeyse tamamýný temsil edecek kadar zengin ve köklü bir kütüphane. Felsefe, Kelâm, Tasavvuf, Mantýk, Dilbilim, Matematik, Astronomi, Tefsir, Hadis, Fýkýh, Siret, hemen hemen bütün klasik ilim ve irfan mirasýnýn Arapça, Türkçe, Farsça olarak yazýlmýþ en deðerli eserlerini baðrýnda saklayan eþsiz bir hazine. Baþta yöneticiler olmak üzere, Bosna’nýn mücahitleri savaþ sýrasýnda bile bu kütüphaneyi korumak için ellerinden geleni yapmýþlar… Her ne kadar Sýrp bombardýmaný altýnda yazmalarýn bir bölümü yanmýþ olsa da Bosnalýlar seyyar bir kütüphane gibi yazma eserleri oradan oraya taþýyarak çoðunu muhafaza etmeyi baþarmakla kalmamýþ bugün hepsini elektronik ortama da taþýmayý baþarmýþlar. Bu arada bir de Ýmam Gazâlî’nin (h. 505/m. 1111) Ýhyau Ulûm’id-Din adlý eser-i muhalledinin, kendisi henüz hayatta iken, yani h. 500’de/m. 1106’da istinsah edilmiþ nadide bir nüshasýný kendi gözlerimle gördüm, ellerimle tuttum, ellerimle sayfalarýný karýþtýrdým. Bu eseri öpüp öpüp koklamaktan kendimi alamadým…

Türkiye üniversitelerinde, bilhassa Felsefe, Ýlahiyat, Tarih, Edebiyat ve Türkoloji bölümlerinde görev yapan ilim adamlarýmýzýn bu kütüphaneden istifade etmeleri, büyük bir medeniyetin sürekliliðini ve kalýcýlýðýný saðlayan sýrrýn o medeniyetin üzerinde yükseldiði ilim ve irfan hazinelerinde saklý olduðunu unutmamalarý gerekir diye düþünüyorum.

“Osmanlý’da ilim ve irfan adýna ne var ki?” diyenlerin Ýstanbul’daki Süleymaniye Kütüphanesini ziyaret etmeleri yeterli ise de kendilerine Bosna’daki yazma eserlerin çeþitliliðini, niteliklerini ve hiç deðilse nüsha sayýlarýný bizzat tahkik etmelerini öneririm. Anlayýp anlayamayacaklarý bir yana bu eserleri þöyle bir seyretmekle bile iknâ olacaklarýndan adým gibi eminim.

Osmanlý medeniyeti, kapýsýný çaldýðý ülkelere Hak ve Adalet’i teklif etti. Uzun süre o topraklarda yaþayabilmiþ olmasýnýn nedeni de elinde Adalet meþalesini taþýmasýydý. Bugün onun mirasýný temsil edenler ne yazýk ki artýk Hak ve Adalet’i teklif deðil, talep bile edemeyecek durumdalar. Fakat umutsuz olmamalý. Bizi Ýstanbul’un, Bursa’nýn, Edirne’nin, Konya’nýn ruhu nasýl koruyorsa, Bosnalýlarý da Sarayova’nýn, Mostar’ýn, Travnik’in ruhu öylece koruyor. Çünkü Bosnalýlar sadece Gazi Hüsrev Bey’lerin deðil, Hasan el-Kâfî’lerin de çocuklarý.

Düþman, onlarýn geçmiþlerini yok etmedikçe, geleceklerini de yok edemeyeceklerini adlarý gibi biliyorlar. Bu yüzden sadece bedenlerini, evlerini deðil, kütüphanelerini de bombaladýlar. Lâkin onlar týpký “Koçe Ýnad” (Ýnad Evi) gibi varlýklarýný, benliklerini muhafaza edecek yapýlar yapmaya devam ediyorlar.

O ruh Mostar yakýnlarýndaki Blagay Halvetî Tekkesinde, Sarayova’daki Meytaþ Nakþî Tekkesinde yaþýyor. O ruh, sadece Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesi’ndeki yazmalarýn içinde deðil, Begova Camii’nin saflarýný hýnca hýnç dolduran genç yüreklerde de yaþýyor. Böyle bir ülkede Gazi Hüsrev Beyler, Hasan el-Kâfîler hiç eksik olur mu dersiniz? Bence olmaz.

Muhammed Nur’ul-Arabî hazretlerinin terbiyesinden geçmiþ bu topraklarý ziyaret etmekten büyük bir keyif ve onur duydum. Muhteþemdi. Çok etkilendim. Çünkü geçmiþi geçmiþimiz olan bu topraklar da adeta kendimi buldum. Öyle ki geçmiþin izini ararken, geçmiþimin gelip beni bulduðuna þahit oldum…

Kalýn saðlýcakla…