Büyük düþünürler kendilerinden sonra gelecek kuþaklarýn da düþünce ve inançlarýna yeni yönler ve boyutlar kazandýran önderlerdir. Bunlar, düþünceleri uðruna öldürülmüþ, baský görmüþ, hapse atýlmýþ ya da aþaðýlanmýþ olabilirler; fakat, bir gün içinden çýkmýþ olduklarý toplumlarýn birer ideal insaný olmakta gecikmezler.

Aydýnlarýn çoðu gericilerin ayaklarý altýnda ezilmiþlerse de Rönesans ve Reformun doðuþu ve günümüzün bilime, hoþgörü ve özgürlüðe dayanan çaðdaþ uygarlýðý, onlarýn yakmýþ olduklarý meþaleler sayesinde gerçekleþmiþtir.

Olgun ve uygar insanýn görevi, kimin dinli, kimin dinsiz, ya da tanrýlý veya tanrýsýz olduðunu araþtýrmak deðildir. Çünkü, her insanýn kendine özgü bir iç dünyasý vardýr ve hiç kimse ve hiçbir kurumun bu içsel dünyaya karýþma yetkisi ve hakký yoktur.

Bir insanýn gerçek deðeri, bir dine veya Tanrýya inanmýþ gibi görünmesinde ve hatta inanmýþ olmasýnda deðil, ancak, insanlara ve insanlýða karþý duyduðu sevgide, onlar için duyduðu yükümlülüklerin niteliðinde saklýdýr.

Bu niteliklerin baþýnda, insanlarý inançlarýnýn ve renklerinin baþkalýðýna ve kendimiz gibi düþünüp düþünmemelerine göre sýnýflandýrmamak gelir. Kendi kiþisel çýkarlarýndan baþka bir þey düþünmeyen siyasetçiler evrensel deðerlerden yoksun toplumlarý, baðnazlýðýn karanlýðýna sürüklemekle kalmaz, zihinlerin ýþýðýný karanlýk söylemlerle söndürmeyi de bir görev bilirler. Bunun içindir ki “Allah” veya “Ýnþallah” gibi sözcükleri aðýzlarýndan düþürmeyenlerin çoðaldýðý bir toplumda, erdemlilerin sindiði ve onlarýn þerrinden korunmak için, onlarýn Tanrýsýna deðil, gerçek Tanrýya sýðýnma zorunda kaldýklarý görülür.

Her yeri camikondularla doldurarak, gösteriþ, baský ve zorlamayla din güçlenmez. Ne Çamlýca’ya dev cami projesi, ne operaya, ne sinemaya, ne orduevine cami yapmakla gelecek kuþaklarýn dindar olmasý saðlanamaz.

Hoþgörüsü olmayan, baskýcý ve tornadan çýkmýþ tek tip dindar gençlik yaratmayý planlayanlarýn
çabalarý boþunadýr. Çünkü toplum ne dindar, ne de dinsiz gençlik istiyor. Toplum özgürlük istiyor, aþ ve iþ istiyor. Ýsteyen dindar olur, isteyen dinsiz. Önemli olan seçme özgürlüðü ve özgürlüktür

Kürtajý bahane ederek kadýný iðrenç bir varlýkmýþ gibi göstermeye çalýþmak etik dýþý bir tutumdur. Kürtaj bir insanýn özel hayatýdýr ve týp alanýna özgüdür, ahlaki boyutu da kiþiye özgüdür ve bu konuda karar vermek devletin iþi deðildir. Dinsel veya siyasal yaptýrýmlar ile insanlarýn özgürlükleri, düþüncelerini açýklama ve karar verme haklarý kýsýtlanamaz.

Þunu hiçbir zaman unutmayalým: Aslýnda, gerçek anlamda tanrýtanýmaz veya inançsýz olanlar, insanlarý koyun sürüsü gibi gütmek, madden ve manen sömürmek için kendi kiþisel kuruntularýný, hýrslarýný, küçük hesaplarýný, nefretlerini, hezeyanlarýný hatta sapýklýklarýný hiç çekinmeden ve korkmadan Tanrý’ya yükleyenler, sürü sepet hurafeyi sanki dinsel buyruklarmýþ gibi insanlara kabul ettirenlerdir. Tarihin baþlangýcýndan beri bu tür insanlar ortaya çýkmýþ ve çýkmaktadýrlar.
(Bu yazý için Bertrand Russell ve Cemil Sena’nýn görüþlerinden yararlanýlmýþtýr)