SESSÝZ BÝR ADA/M

Kemal Düz

Mehmet emmim aklýma gelince, onunla ilgili anýlar akýn ediyor beynime. Onu anlatmak anýlarla mümkün olabilir. Baþka türlüsü zor. Onu tanýmak yaþadýklarýyla mümkündür.
Bafra’da köyde, bir gün evinin önünde serili olan kilimin baðdaþ kurmuþ vaziyette; kevüklerden mýsýr tanelerini ayýrýyordu. Yanýna gittim, bana güldü, ” otur” dedi. Oturdum. Hemen yanýnda sinide yemekler vardý. Gülümseyerek “Yemek ye” dedi. “Yok” falan dedimse de ýsrarýyla yedim. Çok konuþmazdý, birkaç cümle konuþtu. Sonra sessiz konuþtuk. Biriketten yeni yapýlan evleri henüz tamamlanmamýþtý. Pencerelerin çerçeveleri, camlarý yoktu, çulla kapatýlmýþtý. Böylece bu evde oturuyorlardý. Sýgarasý hep dudaklarýnýn arasýnda gezinirdi.
Ýkinci aným; 1967 yýlý aylardan Aðustos olmalý. Perþembe yaylasýndayýz. Turan aðabeyimin düðünü var. Düðün yemeklerinin bir kýsmý Mehmet Amcamlarda piþiriliyor.
Tam hatýrlayamýyorum: Beni bir þeyler almak için Mehmet amcamlara evine gönderdiler. Sanýrým bir yemek veya ekmek olmalý. Akþamýn karanlýðý iyice basmýstý. Evin yanýnda iki üç tane erik aðacý vardý. Erik aðaçlarýnýn altýndan bir ses duydum. Önce korktum, sonra yanaþtým baktým, bir adam! Baktým; Mehmet Amcam: yattýðý yerden bazý þeyler mýrýldanýyor. Elini tuttum. Çok sarhoþtu, ayaða kalkamadý. Sonra hemen evdekilere haber verdim. Bir-iki kiþi yerden kaldýrdýlar aldýlar eve getirdiler, ayýltmaya çalýþtýlar, baktýlar olmuyor, yatýrdýlar. Daha önce; “Kadir düðün yapsýn, onun düðününde raký içeceðim.” þeklinde konuþtuðu dillerdeydi.
Baþka bir hatýramda: Astsubay Okulunda okuyordum. Yýl 1975 veya 76 idi. Bir okul arkadaþýmý ziyaret etmek için Sivas’a gitmiþtim. Dönüþte; Reþadiye, Yayla, Aybastý üzerinden Bafra’ya gidecektim. Aybastý’ya geldim, çarþýda dolaþýyordum, öyle çok tanýdýðým da yoktu, çünkü bir þekilde bu topraklardan kopmuþtuk. Caddede Mehmet emmimi gördüm. Elini öptüm, hoþ beþ derken bir kahveye oturduk, çay içtik. Bana, “Bafra’ya ne zaman gideceksin?” dedi. Ben de “Bugün (o gün Cuma idi) gideceðim” dedim. “Yarýn Aybastý’nýn pazarý var, bazý iþlerim var. Onu halleder birlikte gideriz.” dedi. Bende “olur” dedim. “Ben dedi bir ev de kalýyorum. Gece orada kalýrýz.” dedi .’Olur’ dedim ve o gün akþam o eve gittik. Evin anahtarýný Mehmet amcama vermiþlerdi. Evde kimse yok du. Ben yoldan gelmiþ ve çok uykusuzdum. Dürülü yataklardan yere iki kat yatak indirdik ve yattýk. Ben hemen uyumuþ olmalýyým. Seslerden olacak. Gece yarýsýna doðru uyandým. Mehmet emmim küfür edip duruyordu. Gözlerimi ovuþturarak baktým. Baþýndaki papaðýyla, yorganla bir þeyler yapýyordu. Dedim “Emmi ne var niye uyumadýn” yine bir küfür patlattý. Küfür ettiði, bitlermiþ, “Hiç uyuyamadým, yorganlar bit dolu.” dedi. Oysa ben hiç fark edememiþtim. Bende baktým yorgana evet, bütün yorgan bit kaynýyor. Ben de baþladým bit kýrmaya… sabaha kadar hiç uyuyamadýk. Hep bit kýrdýk. Hayatýmýn en berbat gecelerinden biriydi.
Hatýr hatýr kaþýndýk, durduk. Sabaha kadar süren bir çaresizlikti bu. Sabah saatin 4’ mü idi 5’ mi idi hatýrlamýyorum. Kalktýk evi kilitledik bir kahveye gittik. Hava aydýnlanýncaya kadar kahvede kaldýk, o gün birlikte öðleye doðru birlikte Bafra’ya gittik.
Rahmetli Temel Aðbinin düðünü olacaktý. Mehmet emmim düðün için, dikiþ makinesi, kilim gibi bazý eþyalar alacakmýþ. Tapularýný göstererek, o zaman ki parayla 2000 lira civarýnda bir bankadan kredi alýr. Babam’da kefil olur. Tabi hayatlarýnda ilk defa bir bankayla karþýlaþmýþlar, bilemiyorlar, günü geçmiþ, parayý zamanýnda yatýramamýþ. Banka Mehmet emmiyi icraya vermiþ, aldýklarý paranýn çok üstünde bir borç çýkmýþ karþýlarýna. Babamla birlikte bankaya giderler. Durumu öðrenirler. Sonraki günlerde bir þekilde bankanýn borcunu kapar. Mehmet emmi ve Babamdan hep duyardým; küfreder, kýzarlardý, bankaya kesinlikle bulaþýlmamasýný nasihat ederlerdi. Tabi bizimkilerde küfretmek ibadet gibi bir þey idi. Aðýzlarýndan hiç eksik olmazdý. Mehmet emmi, torununun iyi bir bankacý olacaðýný öngörseydi, ne derdi acaba. Çok ilginç bir durum. Bizden de bir bankacý çýkmýþtý.
Okuryazar olmadýklarý için kandýran kandýrana, nereye ne neden imza ettiklerini de bilmezler. Attýklarý imza ile Bafra’da sattýklarý tarlaným bir- iki misli fazlasýný tapusunu verirler. Düþtükleri tuzaðýn farkýna vardýklarýnda, çoktan iþ iþten geçmiþ, zamanaþýmýna uðradýðýný öðrenirler. 1968 yýlýnda Yaylada bir müddet Mehmet amcamlarda kalmýþtýk. Dini bilgileri öðrenelim diyerek, bir iki ay camiye gitmiþtik. Biz cami de oturuþ biçiminden ayak parmaklarmýzýn çok aðrýdýðýný, oturamadýðýmýzý belirterek camiye gitmeyeceðimizi, Bafra’ya döneceðimizi emmime söyledik. O’da da gitmiþ bizi okutan hocaya söylemiþ. Camiye gittiðimizde, Hoca bize: “Bafralýlar camide rahat otursunlar onlar serbest.” demiþti. Bize böyle bir yardýmý da olmuþtu. Anýlar çok, ilerde kýsmet olursa baþkalarýný da anlatýrýz.
Mehmet Emminin mezarý, Bafra Doðanca Beldesi mezarlýðýndadýr. Yine ayný mezarlýkta, aðbisi Yusuf, küçük kardeþi Aliosman ve yeðeni Kani’nin de mezarlarý bulunmaktadýr.
Bence bu yazýyý okuyan bütün akrabalar bu güzel insanlarýn mezarýný uygun olduklarý bir tarihte ziyaret edip, bildikleri dualarý okuyup onlarý ansýnlar.
Mehmet amcanýn doðum tarihi, nüfus kayýtlarýnda, 1904 yýlý görünüyor. 03.11.1980 tarihinde vefat ettiði. Ömer- Narin kýzý, 1907 yýlý Kumru doðumlu Maviþ(1907- 1975) ile, 1927 yýlýnda evlenir. Penbe(1931), Ethem(1933- 15.07.2009 ), Selahattin(1935), Emine( 1938- 1966), Temel( 1940- 2010), Cemal( 1942) olmak üzere 6 çocuklarý olur.
Mehmet Amcam sessiz bir adamdý. Kimseye zararý dokunmazdý. Diðer kardeþleri gibi ömrü, yokluk ve sefaletle uðraþarak geçti. Þeker gibi bir adamdý. Hep gülerek konuþur ve gülümserdi. Öyle çok toplum içinde olmazdý. Babam ve Aliosman Amcam birlikte çok gezerler, çok ortakça iþler yaparlardý, fakat Mehmet amcam onlarýn yanýnda yer almazdý. Mesala Babam ve Aliosman amcam her Pazar günü zikir törenlerine, derse yapmaya giderlerdi. Mehmet amcam ve Yusuf amcam bunlara hiç katýlmazdý. Ben bu iki amcamý namaz kýlarken oruç tutarken çok nadir hatýrlamýyorum. Babam’da rahmetli Annemin zoruyla namaz kýlar, camiye giderdi. Baþkasýnýn iþinde de çalýþmaya sevmez ve gitmezdi. Mesela Babam Aliosman amcam Bafra da hep pirinç iþi olsun, ayçiçeði olsun yevmiyecilik yaparlardý. Yusuf amcam ile Mehmet amcam hiç iþe gitmez, çalýþmazlardý. En azýndan ben öyle hatýrlýyorum. Bu yüzden mi nedir, hep sýkýntý içinde olurlardý. Emmimlere en çok Temel Aðbi bakardý, çok emeði ve katkýsý olmuþtur. Temel Aðbi inþaatlarda, tarlalarda çalýþýr evin geçimini saðlamaya uðraþýrdý. Mehmet Amcam ve Yusuf amcamýn bir diðer ortak özelliði de sýgarayý çok sevmeleriydi. Burada Maviþ Gennabu(gelinabu) bahsetmek de gerekir: Biz çocuklar ondan çok korkardýk, çok otoriterdi, Tam bir Osmanlý kadýný idi. Nedense sýk sýk baþýný sallardý. Evde hep onun sözü geçer gibiydi. Hiçbir hatayý kabul etmezdi. Bizlerin yaptýðýmýz yanlýþlarý görür ve kýzardý. Allah rahmet eylesin annemden korkmazdým, ondan korkduðum kadar. Baþýnda beyaz çemberinin üzerinde sarýk olurdu hep. Esasýnda bizim Düz ailesi eskiden kel deðilmiþ, ben anlatanlarýn yalancýyým; bu hastalýðý Düz ailesine Fatsa’dan Maviþ gennabu getirmiþ. Yusuf Emminin, Fatsalý olan Zehra isimli karýsýyla bir tartýþma sýrasýnda.(1950’li yýllarýn ortasý) ocaktan aldýðý öðsö (yanan odun) ile Ayný zamanda Gülperi(Mahperi)nin annesi de olan Zehra’nýn gözünü çýkardýðý ve bunun üzerine kadýn babaevine geri dönmüþ. Bütün bu olup bitenler zamanýna göre deðerlendirilmeli. Hepsinin kaynaðýnda yoksulluk ve dönemin koþullarý yatmaktadýr. Onlarýn hepsi de güzel insanlardý. Onlar ayný çatý altýnda kavga dövüþ anlaþmýþlar, gün geçirmiþler, þimdi bizler bin kilometre öteden kavgalýyýz birbirimizle, oysa paylaþacak bir þeyimiz e yok. Omlar dört çandu arasýnda yine de iyi ve güzel yaþamýþlar. O güzel insanlar için bir þeyler yapmak gerekir. Hatýralarýný yaþatmak lazým. Torunlarý var, evlatlarý var. Bir þeyler yapmak lazým. O insanlar çok sýkýntý çektiler, çok acýlar yaþadýlar. En azýndan bütün Düz sülalesi her yýl olmasa da; 2 veya 3 yýlda Perþembe yaylasýnda, bir defa da Bafra’da bir araya gelmeli, o insanlarýn ayak izlerinin olduðu, havasýný kokladýklarý suyunu içtikleri topraklarda anmalýyýz. Yoksa yeni kuþaklar, birbirine tanýmadan, birbirinden uzaklaþacaklar. Bu da insanýn köksüzleþmesine, mutsuzluðuna, yabancýlaþmasýna yol açacaktýr.20.03.2010