Korku; Latince “phopos” kelimesinden türemiþtir. Prof. Dr. Özcan Köknel “Korkular” adlý kitabýnda “Korku, canlýnýn, insanýn algýladýðý, gördüðü ya da düþündüðü, imgelediði, tasarladýðý tehlikeli, tehdit dolu durum, kiþi, nesne olay ve olgu karþýsýnda gösterdiði doðal evrensel duygulaným durumu, ruhsal tepkidir. Korku, kaygýnýn bir duruma kiþiye, nesneye, olaya, olguya yönelmesi, bunlarýn üzerinde odaklanmasý, toplanmasý, yoðunlaþmasý olarak kabul edilebilir.” Diye açýklamýþtýr(s.16). Yani herkes korkuyu da kaygýyý da yaþamýþtýr ya da yaþayacaktýr.

Korku ve kaygý günlük hayatta sürekli birbirine karýþtýrýlmaktadýr. Her ne kadar günlük hayatta eþ anlamlý olarak kullanýlsa da eþ anlamlý deðildirler. Bunun nedeni iki kavram arasýndaki farkýn bilinmemesi ve benzer fiziksel göstergelerin olmasýdýr. Heyecan, kalp atýþlarý, terleme, mide kasýlmasý, titreme, kas gerginliði gibi tepkiler fiziksel göstergeler arasýndadýr.

Peki kiþi hem korku hem kaygý yaþayabilir mi? Ya da korku mu kaygýyý doðurur kaygýmý korkuyu? Diye düþündüðümüzde ikisinin birbirine yakýn iliþkide olmasýný bir ekmeðin yaparken una ihtiyaç varsa, un kullanmadan ekmek yapamazsa ve unun niteliði de ekmeðin kalitesini belirleyecekse ayný bunun gibidir kaygý ve korku iliþkisi. Kaygý su, korku da un gibidir aslýnda.

O zaman kaygýyla korkuyu birbirinden nasýl ayýrt edeceðiz. Korkuyla kaygýyý ayýrt etmeye yardýmcý olabilecek bir tanesi, olaylarýn niteliklerini ve bunlara dayalý olarak doðurabilecekleri çeþitli olasý sonuçlardýr. Yani ‘Fiziksel Tehdit’ anlamý varsa korku, ‘Fiziksel Tehdit’ anlamý yoksa kaygýdýr.

Konun daha iyi anlaþýlmasý için durumu örneklerle izah etmeye çalýþalým:
Elinde býçakla üzerimize yürüyen biri karþýsýnda ya da bir çocuðun pencereden aþaðýya sarkmasýnda yaþanan duygu korkudur. Çünkü fiziksel yaþam tehdidi vardýr.

Yolda baþýboþ dolaþan bir köpekle karþý karþýya kaldýðýmýzda “köpeðin bizi ýsýrabileceðini ve bunun da kuduz olasýlýðýný gündeme getirebileceði” düþüncesiyle korku üretmemiz ve kaçýnma içine girmemiz gerçekçi olacaktýr. Köpeðe ‘Yaþamýmýzý Tehdit’ anlamý yüklüyor olmamýz – Bunun gerçekçi olduðu köpeklerin ýsýrabileceði, hatta kuduz olabilecekleri konularýnda edindiðimiz bilgilerde mevcuttur – bizi korku duygusuna itecektir. Köpeði gördüðümüzde, belki ilk önce duraklayacaðýz, sonra yolumuzu deðiþtirecek ya da kaçmaya baþlayacaðýz. Bütün bunlarý köpekten kaygýlandýðýmýz için deðil, korktuðumuz için yaparýz.
Korku ve kaygýnýn iç içe geçtiði aþaðýdaki örnekle ikisi arasýndaki ayrým zihinlerimizde netleþecektir:

Bir paraþütçü düþünün. Bir grup arkadaþýyla paraþüt eðitimine katýlýyor. Öðrenim dönemi tamamlandýktan sonra, ilk atlayýþý yapmak üzere uçaða binilip havalanýlýyor. Þimdi bu kiþiyi atlama sýrasýný beklerken gözlemleyelim. Örneðin, kalbi her zamankinden daha sýk atmaktadýr; kan dolaþýmý hýzlanmýþtýr. Kas hücrelerindeki ateþleme arttýðýndan kaslarda gerginlik baþlamýþtýr, vb. Bu tepkilere bakarak, kiþinin korku mu, yoksa kaygý mý yaþadýðýný kestirmek kolay deðildir. Çünkü daha önce de belirtimiz gibi fizyolojik dýþavurumda korku ve kaygý birbirlerinin benzeridirler. O zaman, dikkatimizi olayýn kendisine çevirelim ve kiþi için paraþütle atlama olayýnýn ne gibi gerçekçi sonuçlar doðurabileceðine bakalým. Paraþüt açýlmaya bilir ya da açýlsa bile kiþi olmadýk bir yere ya da istenilen yere çok hýzlý çakýlabilir. Þimdi sýrada bekleyen bu paraþütçümüz karþý karþýya kaldýðý olayla ilgili olarak, biraz önce sözünü ettiðimiz deðerlendirmeleri kafasýnda geçiriyorsa, yani olaya fiziksel tehdit anlamlarý yüklüyorsa, bu düþünceden hareket ederek, onun fizyolojik tepkilerini korku olarak tanýmlamamýz mümkün olacaktýr. Ancak paraþütçümüzün kafasýnýn içinde, fiziksel tehdide iliþkin yorumlarýn yaný sýra, atlamasýnýn sonuçlarýna baþka anlamlar yakýþtýran düþüncelere de rastlayabiliriz. Örneðin, yere yanlýþ iniþ yapýp orada kendini seyretmeye gelen arkadaþlarýnýn, annesinin, babasýnýn, sevgilisinin ve hocasýnýn “gözünden düþüp” rezil olacaðýný; diðer paraþütçülerin atlayýþlarýnýn kendisininkinden daha iyi olup da, hoca tarafýndan onlarýn daha çok beðenilip, sevilebileceðini düþünüyor da olabilir. Olayýn gerçekçi nitelikleri arasýnda, ‘göze girme ya da gözden düþme’ gibi sonuçlar olmamasýna raðmen, kiþi bu olaya ‘kiþisel tehdit’ (baþkalarýnýn gözündeki deðeri gibi) anlamý yüklüyor olacaktýr. Ýþte onu kaygýlandýracak olan da bu tür bir anlam, yorum ve deðerlendirmedir. Bu paraþütçümüz, sýrada beklerken kafasýnýn içinden geçen düþünceler hem ‘fiziksel’ hem de ‘kiþisel’ tehditler içeriyorsa, kendini hem kaygýlandýrýyor hem de korkutuyor demektir.

Kýsacasý, kiþi olaya fiziksel bir risk ya da tehdit anlamý yüklüyorsa, kendisini korkuyor; kiþiliðine bir risk ya da tehdit anlamý yakýþtýrýyorsa kendini kaygýlandýrýyor olacaktýr. Korku ve kaygýyý asýl ayýrt ettiren ölçüt olaydan çok, olaya verilen anlamlarýn niteliðine baðlý olduðuna göre, kiþi bir olay karþýsýnda kendini hem korkutup hem de kaygýlandýrabilir.
Kaygý korkudan farklýdýr, çünkü korkuya neden olan, korkunun yöneldiði bir nesne vardýr. Oysa kaygýnýn nesnesi hiçliktir ve hiçlik bir nesne deðildir. Korku bir nesnesi olduðu için zapt edilebilir, yenilebilir, tedavi edilebilir. Ancak kaygý zapt edilemez; çünkü hiçbir sonlu varlýk kendi sonluluðunu yenemez. Kaygý, suskun ve gizli de olsa hep oradadýr. Varoluþsal kaygý prikoterapiyle giderilemez, çünkü prikoterapi sonluluðu deðiþtiremez