“Dersi azlar Elesger’den ders alsın
Altı min altı yüz aye mendedi”

Bunu diyen Göyçeli Âşık Elesger, ümmîdir. Yani okuryazarı yoktur ama Kur’ân-ı Kerim’i ezberden hıfzetmiştir…
Onun sırrını da şöyle açıklıyor:
“Ohuram ‘İnna fatehna’ metleb allam yuhuda;
Şah-ı Merdân nökeriyem dersimi pünhan verir”
***
Çağdaşı Çıldırlı Âşık Şenlik de ümmîdir…
Elesger, Şiî Azeri, Şenlik, Sünnî Karapapak/Terekemedir.
Her ikisi de dindar ve Ehl-i Beyt dostudur. Bu husus, doğal olarak Elesger’de biraz daha ağır basar…
***
Her ikisi de âşıklık geleneğindeki “atışma” esnasında “irticalen” şiir söyleme ustasıdır…
Her ikisi de sufîdir…
Her ikisi de tasavvuf ehlidir…
Her ikisinin de şiirlerinde mistik motifler vardır…
***
Her ikisi de Arapça ve Farsça kelimeleri yerli yerinde kullanmışlar. Yani yanlış yerde yanlış kelime kullanıp “anlam yitimi”ne sebep olmamışlardır. Bu da onların Arapça ve Farsçaya ne kadar vakıf olduklarının delilidir…
Şenlik Baba dil meselesini şöyle dile getirmiş:

Kudret mektebinde verdiler dersi
Zahirde göründü arş ile kürsü
Hıfzımda zapt oldu Arabî Farsî
Lügat-i imranı seçtim bu gece
***
Her ikisi de hece vezni ile şiirlerini yazmışlar. Birilerinin iddia ettiği gibi Arûz veznini bilmezler…
Âşık Elesger’in arûz ile yazdığı iki gazel varsa da, çok da başarılı değil.
Ancak…
Hece vezniyle neredeyse bütün şiir türlerinden örnekler vermişlerdir.
Lirik Şiir (Coşkulu)
Pastoral Şiir (Kırsal yaşamı anlatan)
Epik Şiir (Destansı. Her ikisinde de en çok bu tür göze çarpmaktadır.)
Didaktik Şiir (Öğretici. Bu konuda da çok öğüt verici şiirleri var)
Satirik Şiir (Hiciv, taşlama. Alaycı bir biçimde kullanmışlar. Ayrıca her ikisi de kendilerini de hicvetmekten çekinmemişler.)
Elesger:
Akıldan kem, huştan şaşkın, dilden küt
Nakabil, kelmesi bisemer menem.
Mecnun kimi viraneler küncünde;
Sergerden, sahra-i kalender menem.

Divanî Şiir (Bunun, arûz vezniyle yazılan Divan Şiiriyle bir ilgisi yoktur. Âşıklık geleneğinde 8+7 heceyle yazılan ve meclislerde ilk defa bu örnekle açılış yapılan “Divan ya da Divanî” denilen bir şiir türüdür. Her ikisi de bu dalın en büyük üstatlarıdır.)
***
Şenlik ve Elesger, “Cıgalı Tecnis”i âşıklık edebiyatına sokan iki çağdaş ozandır. Şenlik baba, hatta bir örnek de “Lebdeğmez Tecnis” dalında vermiştir ki, bir şaheserdir.

“Eser hiddetine dalan aşığın
Hayâlı geşt eyler nece dağları
Ezzi nece dağları
Âşgın nece dağları
Gel senlen seyahat edek
Aşah nece dağları
Leyla sergenderi şeyda-yı cihan
Yeddi yıl yayladı nece dağları”

***
Âşık Şenlik, kendisinin meydana getirdiği birçok hikâyenin de müellifidir. Bu hikâyeler, hikâye kahramanlarının ağzından okunan (Kadın ve erkek kahramanın karşılıklı olarak yekdiğerine hitaben okudukları şiirlerle süslüdür. Bunlar, Türk dilinde “eril-dişil” yani “gramatik cinsiyet” farkı olmadığı için, şâirine hiçbir zorluk çıkarmadan koşulmuştur).

Bunların içinde: Divanî, Koşma, Müstezat, Muamma (qıfılbend) Muhammes, Güzelleme, Methiye vb. şiir dalları mevcuttur…
***
Âşık Elesger’in de özellikle sevip alamadığı “Sehnebanu” hakkında şiirli hikâyesi ve birçok âşıkla karşılaştığı gene şiirli destanları vardır…
***
Bendeniz, dilimin döndüğünce kısacık da olsa anlatmaya çalıştım. Her ikisi de “Âşıklık, dolayısıyla Türk Halk Edebiyatı’nın” mihenk taşlarıdır.
Rahmet ve minnetle anıyorum…

Not: Âşıklık Edebiyatının, özellikle de Âşık Şenlik üstadın hakkında en geniş ve ilmî çalışmaları olan, Doç. Dr. Naile Asker, bu konuda söz sahibidir. Sehvim varsa; düzeltmesinden memnuniyet duyarım.