‘BÜYÜK TURÝST’; BATILI BÝR GEZGÝNÝN ANALÝZÝ

Geliþmiþ ülkelerdeki orta sýnýftan bir yurttaþýn gündelik yaþantýsý sýkýcý olabilir. Çalýþmak zorunda kaldýðý için sýcacýk yataðýndan erken kalkar, güvenli limaný evinden çýkar, trafik karmaþasý içinde ofisine ulaþýr. Ýþ stresi ve çalýþma alanýndaki rekabet sinirini yýpratmaya yeterlidir. Öðle molalarýnda birkaç kadeh içki günü tamamlayabilmesi adýna içilir. Geleceðini kredi kartlarý, banka kredileri ile çoktan satýn almýþ olan veya bu yöne sürüklenmek istenen gezgin adayý diðer ebeveynle ayrý yollardan evine ulaþýr. Varsa çocuklarý, yoksa eþi ile olan iliþkilerinin derdinde uyuma saatine dek bir bataklýða gömülür. Hafta sonlarý bir kurtuluþ gibidir, ayda dört gün. Makul bir yenilenme payý! Ýnanlar kiliseye, kendi halinde olanlar metreslerine koþabilir.

Profesyonel olmayan batýlý gezginler bu tekdüze yaþantý içinden çýkýp yabancý bir diyarý ziyaret ederler. Tur satýn aldýklarý seyahat acentelerinde her ülke için bir etiket bulunur; Akdeniz ülkeleri deniz, güneþ, kumsal ve antik kültürle anýlýrken, Uzakdoðu egzotik havanýn egemen olduðu yerdir. Baharat kokularýna afyonun ve gizemin, belki de sýnýrlarý aþmanýn çekiciliði karýþýr. Afrika’nýn doðal yaþamý, G. Amerika’nýn karnavallarý ve tutkulu danslarý vardýr. ‘Büyük Turist’ hepsini görmeyi arzulamaktadýr, gündelik yaþantýsýndan farklý olana, hatta dillendirmese de yabanýllýðýn basitliðine özlem duyar.

Yine de modern yaþamýn aðlarý etrafýndan hiç eksik olmaz. Turizm alaný olan en yoksul ülkelerin havayolu þirketleri bile dýþ seferlerde belli bir standarttý yakalamaya çabalar. ‘Büyük Turist’ evinin konforunda bir seyahati tercih eder, kendisi eðitimsiz olsa bile diplomalý yabanýllarca karþýlanýr, kendi ülkesindeki teknolojinin benzerleriyle donatýlmýþ çok yýldýzlý otellerde ülkesinin lüksüne kavuþur. Sýra yolculuðun sonunda ulaþýlan kültürle tanýþmaya gelmiþ gibidir, fakat sokaklarda yalnýz gezilmesi güvenlik nedeniyle tavsiye edilmez. Kafile halinde akýnlar düzenlenip öteki kültür keþfedilir. Olmadý, suni kültür vahalarý oluþturan tatil köylerinden dýþarýya adým atýlmaz. Büyük Turist, ülke ile ilgili anýlarýný pazarlardaki tezgâhlardan satýn alýr, uçsuz bucaksýz denize girmektense dar bir havuzun güvenliðine hapsolur. Tatilinde öteki insanlardan çok seyahate iþtirak eden kendisi gibi insanlarla muhatap olmuþtur ve söz konusu olan geri kalmýþ bir ülkeye düzenlenen tur ise evindeki yaþam standartlarýna duacý olunur.

Yýllýk izinlerde yapýlan bu kültür avcýlýðýndan, güya tarih yolculuðundan sonra tatil için bankalardan alýnan kredileri geri ödemenin acý gerçeði yetiþkinlerin biraz canýný yakar. Kaçýþ anýlarýn tazelenmesindedir; ilk günlerde video görüntüleri heyecanla izlenir, fotoðraflara yeniden merakla bakýlýr ve o yýl gidilen ülke hakkýnda notlar tutulup tüm dosyalar rafa kaldýrýlýr. Gelecek yýl farklý bir coðrafyayý, sözüm ona farklý bir kültürü tanýma niyeti açýða çýkar.

Oysa Büyük Turist baþka yerlerde kendi evine uzun bir yolculuk yapmýþtýr. Turizm sektörünün tekbiçimliliðinin ayýrtýnda, deðil gibidir. Giderek ziyaret edilen ülkelerdeki yerel kültürler de kendi kültürüne benzemektedir. Afrika’da bir kabile dansýnda fotoðrafýný çektiði ‘üniversite öðrencisi gösterici’, az sonra kolasýný yudumlayýp makyajýný temizleyerek akþam kulübesinde uydu kanallarýndan NBA maçlarýný seyretmenin zevkine varacaktýr.

Bu tekdüzeleþmenin ana vektörlerinden biri uluslar arasý niteliðe bürünen iletiþim araçlarýdýr. Bir sonraki yazýmýzýn konusu, þimdiden belirlenmiþtir…