Sokrates
-M.Ö 470-399 yılları arasında yaşamıştır.
-Babası heykeltıraş,annesi ise ebedir.
-Yazılı hiçbir eseri olmadığı için,doğrudan doğruya tanıyamıyoruz.Eflatun ve Aristo’nun verdiği bilgiler sayesinde onun hakkında fikir sahibi olabiliyoruz.
-Prodikos ve geometrici Kyreneli Theodoros’un öğrencisidir.
-Sırtında harmanisi,yaz-kış yalınayak sokaklarda dolaşan ;sağlam yapılı,dış görünüşü kaba saba bir insan.
-İnsanların düşüncelerini acımasızca tenkit ederdi.
-Kritias’ın zorbaca yönetimine karşı cephe almıştır.
-Kusursuz bir yurttaştı.Ülkesi için savaşa gitmiş,kahramanca savaşmıştı. Ancak ülkenin değerlerine karşı çıktığı suçlamasıyla ölüme mahkum edilmişti.Ölüm cezası verildikten sonra o,Kriton’un kaçma teklifini, yurdunun kanunlarına olan saygısı nedeniyle reddetmiştir.
-Sokrates,Atina’da dersler verdiği gibi;sokakta,pazarda karşılaştığı kişilerle konuşur, onlara soru sorup cevaplarını dinlerdi.
-İki aşamadan oluşan bir yöntemi vardı: a)İroni(alay):Bu yöntemi uygulayarak önce kişiye,alaylı bir yolla hiçbir şey bilmediğini gösteriyordu. b)Maiotik(doğurtma):Sorular sorarak kişinin doğuştan aklında bulunan bilgileri ortaya çıkarıyordu.
-“Tek bir şey biliyorum,o da hiçbir şey bilmediğimdir” sözü ona aittir.
-Sokrat’ın amacı,gençlerin düşünmeden edindikleri eğitimi(şu anki Türk gençlerinde olduğu gibi!..) yıkmak ve kişinin kendi başına düşünmesini sağlamaktı.
-Sokrates, alaycı uslûbunun gelenekleri sarstığı ve sitenin tanrılarından başka tanrıları yücelttiği ve de gençlerin ahlâkını bozduğu gerekçesiyle şikayet ediliyor.Yapılan yargılama sonucunda da ölüme mahkûm ediliyor.
-Bazıları onun tek tanrı inancına sahip olduğunu,çok tanrılı dinlere karşı çıktığını;bu nedenle tanrı heykelleri yapıp satarak geçinen esnafı rahatsız ettiğini ve onların da şikayetçi olduklarını,belirtiyorlar.
-Sokrat kapatıldığı hücrede verilen baldıran zehirini kendi elleriyle,konuşa söyleşe içti ve huzur içinde öldü.
-Sokrat,Kant’a göre “aklın ideali”,Hegel’e göre “Bir İnsanlık Kahramanı; felsefesini yazmayan,ama yaşayan bir gerçek filozof”,Nietzche’ye göre ise “Ölüm bunaltısı nedir bilmeyen,yaşayan biri değil,bir salt akıl olarak ölen ve hayat güdüsünden tümüyle kopmuş bir canavar”dır.
-Sokrat,önceleri fizikçilerin,özellikle Anaksagoras’ın teorilerine ve doğa bilgisine bağlanmış,sonra ise doğayı “tanrılara bırakıp” sadece insanlarla,ahlâk ve erdem konularıyla ilgilenmiştir.
-“Kendi kendini tanı!”,”Kimse bile bile kötü değildir;her kötülük bilgi sanılan bir bilgisizlikten gelir.” İfadeleri onun sözlerinden bazılarıdır.
-Sokrates’in karısı:”Ah!Bu insafsız yargıçlar!Seni haksız yere öldürüyorlar.”diye ağlayıp sızlanırken,Sokrates de “Ya haklı olarak öldürseler,daha mı iyi olacaktı?”demiş.(Montaigne’den bir alıntı)
