İnternet çağında eğitim fırsatları artarken, ne yazık ki dolandırıcılık girişimleri de çoğalmaktadır. Özellikle öğrencileri hedef alan sahte burs siteleri, gençlerin hayallerini sömürerek ciddi maddi ve manevi zararlara yol açabilmektedir. Ancak dolandırıcılık amaçlı burs sitelerini tespit etmek için kullanabilecek teknik ve pratik yöntemler bulunmaktadır.
Teknik Analiz Yöntemleri
- Zararlı Yazılım Analizi
Herhangi bir şüpheli burs sitesine giriş yapmadan önce, sitenin güvenliğini kontrol etmek kritik öneme sahiptir. Bu aşamada kullanabileceğiniz araçlar:
VirusTotal: Web sitesinin URL'sini bu platforma girerek çoklu antivirüs taraması yapabilirsiniz. Ancak, temiz sonuç alınması sitenin güvenilir olduğu anlamına gelmez yalnızca zararlı yazılım içermediğini gösterir.
Hybrid Analysis: Daha detaylı dinamik analiz için bu platformu kullanarak sitenin davranışlarını inceleyebilirsiniz.
- Site İçeriği Ön İncelemesi
Siteye doğrudan giriş yapmak yerine, güvenli yöntemlerle içeriği inceleyebilirsiniz:
- Screenshot.guru: Sitenin görsel önizlemesini almak için
- Poe.com: Yapay zeka destekli analiz için URL'yi girerek HTML dosyasını indirebilirsiniz
- PentestKit Mobile: Web sitesinin kaynak kodlarını güvenli şekilde analiz etmek için
Bu yöntemlerle, sitenin sadece burs odaklı içeriğe sahip olup olmadığını tespit edebilirsiniz. Tamamen burs odaklı siteler dolandırıcılık amacıyla kurulur.
- Site Güvenilirlik Analizi
Scamvoid ve ScamAdviser: Bu platformlar sitenin güvenilirlik skorunu, trafik hacmini ve kurulduğu tarihi gösterir. Dikkat edilmesi gereken noktalar:
- Düşük trafik hacmi
- Yeni kurulmuş alan adı
- Site içeriğinde belirtilen kuruluş tarihi ile gerçek kayıt tarihi arasındaki tutarsızlık
- Whois Sorgulaması
Domain kayıt bilgilerini inceleyerek:
- Kaydedici şirketi bilgisi
- Kayıt tarihi
- Güncelleme ve transfer koruması durumu
- Sahiplik bilgilerinin gizliliği (şüpheli bir durum olabilir)
- Whois ve Scamvoid sorgularında domain yaşı 1 yıldan azsa şüphelidir.
Bu bilgiler, sitenin ne kadar eski olduğunu ve gerçek bir kuruluşa ait olup olmadığını anlamanıza yardımcı olur.
- Geçmiş Kayıtları İnceleme
Web.archive.org üzerinden sitenin geçmiş görünümlerini kontrol edebilirsiniz. Yeni kurulan siteler genellikle arşivde yer almaz veya çok kısa geçmişe sahiptir. Web.archive.org kullanımında, arşivdeki versiyon sayısı ve zaman aralığına dikkat edilmesi gerekir.
- Nmap Taraması
Teknik kullanıcılar için Nmap ile ağ taraması yaparak:
- IP adresi tespiti
- Hosting sağlayıcısı bilgisi
- Ters DNS kayıtları
- Nmap taramasında tespit edilebilecek açık portlar (ör. 21, 23 gibi kullanılmaması gerekenler) dolandırıcı site olasılığını artırabilir.
Mobil kullanıcılar için Nmap Wrapper uygulaması kullanılabilir.
Pratik Tespit Yöntemleri
Güvenilir Kaynak Kontrolü
Burs araştırmalarınızı her zaman resmi kanallardan yapın:
- Üniversite web siteleri
- Devlet kurumlarının resmi siteleri
- Tanınmış vakıf ve kuruluşların orijinal platformları
İçerik Analizi İpuçları
Şüpheli İşaretler:
- Bilgi eksiklikleri
- Belirsiz burs koşulları
- Abartılı vaatler
- Profesyonel olmayan site tasarımı
- Yazım ve dil bilgisi hataları
- Eksik veya sahte iletişim bilgileri
İletişim Bilgileri Kontrolü
Güvenilir burs sağlayıcıları mutlaka şunları sağlar:
- Geçerli telefon numarası
- Kurumsal e-posta adresi
- Fiziksel adres bilgisi
- Resmi sosyal medya hesapları
Ücret Talebi Uyarıları
Kritik Kural: Gerçek burs sağlayıcıları başvuru için ücret talep etmez. Herhangi bir ücret talebi dolandırıcılık işaretidir.
Dolandırıcıların Yaygın Taktikleri
İletişim Kanalları
Şüpheli Yöntemler:
- Telegram üzerinden iletişim kurma
- WhatsApp'tan burs teklifleri
- Acil karar alma baskısı
Güvenilir Yöntemler:
- Resmi e-posta kanalları
- Kurumsal telefon hatları
- Resmi web platformları
Papara Dolandırıcılığı
Dolandırıcılar sıklıkla şu taktikleri kullanır:
- Papara hesabı açmanızı talep etme
- Size küçük miktarda para gönderme (genellikle 105 TL)
- Bu parayı geri iade etmenizi isteme
- Bu süreçte kişisel ve finansal bilgilerinizi ele geçirme
- WhatsApptan görüntülü veya sesli arama yoluyla kullanıcının videosunu ve sesini kaydedip yapay zeka aracılığıyla dolandırıcılık.
Önemli Not: Hiçbir gerçek burs sağlayıcısı Papara hesabı açmanızı talep etmez.
Zaman Baskısı Taktikleri
Dolandırıcılar genellikle:
- Aynı gün veya ertesi gün iletişime geçer
- Sürekli açık başvuru süreleri belirler
- Acil karar alma baskısı yapar
Gerçek burs sağlayıcıları ise belirli başvuru dönemleri ve değerlendirme süreleri belirler.
Ek Güvenlik Önlemleri
Google Reverse Image Search sitedeki burs belgeleri veya logolar başka sitelerden çalınmış mı kontrol etmek için.
Dolandırıcılar “.xyz” veya “.top” gibi ucuz domain uzantılarını daha sık kullanırlar.
Tarayıcı Eklentileri ve Araçlar
- McAfee SiteAdvisor: Kötü amaçlı sitelere karşı uyarı
- Google Güvenli Tarama: Otomatik güvenlik kontrolü
- HTTPS kontrolü: Güvenli bağlantı sertifikası
Sosyal Doğrulama
- Sosyal medya hesaplarını kontrol edin
- Forum tartışmalarını inceleyin
- Şikayetvar gibi platformlarda kurumu arayın
- Gerçek kullanıcı deneyimlerini okuyun
Resmi Belge Talepleri
Şüpheli durumlarda:
- Kurum kayıt belgelerini isteyin
- Resmi sertifikaları talep edin
- Vergi kimlik numarası bilgilerini doğrulayın
Gizlilik ve Kullanım Politikaları
Güvenilir siteler mutlaka şunlara sahiptir:
- Detaylı gizlilik politikası
- Kullanım koşulları
- Veri işleme politikaları
- Kullanıcı hakları bilgilendirmesi
Şüpheli Durumda Yapılması Gerekenler
Resmi Kurumlara Başvuru
Dolandırıcılık tespiti durumunda:
- USOM (Ulusal Siber Olaylara Müdahale Merkezi)'a ihbar edin
- İl Emniyet Müdürlüğü Siber Suçlarla Mücadele şubesine başvurun
Kanıt Toplama
- Ekran görüntüleri alın
- E-posta yazışmalarını saklayın
- Whois sorgu sonuçlarını kaydedin
- İletişim kayıtlarını muhafaza edin
Dolandırıcılık amaçlı burs siteleri, öğrencilerin eğitim hayallerini sömüren ciddi bir tehdittir. Bu rehberde belirtilen teknik ve pratik yöntemleri kullanarak kendinizi koruyabilirsiniz. Unutmayın ki, gerçek burs fırsatları genellikle resmi kanallardan duyurulur ve hiçbir zaman acele karar alma baskısı yapmazlar.
En önemli kural: Şüphelendiğiniz her durumda araştırma yapmaktan çekinmeyin. Biraz zaman harcayarak yaptığınız kontroller, gelecekteki büyük problemleri önleyebilir.
Eğitim yolculuğunuzda güvenli adımlar atın ve her zaman resmi kaynaklara başvurmayı tercih edin. Gerçek fırsatlar sabırla bekleyen ve araştıran kişilere gelir.
