Yükseköğretime geçiş sürecinde en kritik adımlardan biri olan tercih yapma işlemi, öğrencilerin geleceklerini şekillendiren önemli bir karardır. Bu süreçte yapılacak hatalar, istenmeyen sonuçlara yol açabileceği için tercih öncesi son kontrol ve sistem hakkında detaylı bilgi sahibi olmak hayati önem taşır. Tercih listenizi kesinleştirmeden önce, seçtiğiniz her programın kılavuzda belirtilen tüm koşullarını karşılayıp karşılamadığınızı mutlaka kontrol edin. Bu koşullar arasında program kontenjanı, başarı sıralaması, sağlık raporu gibi unsurlar yer alabilir. Bu koşulların herhangi birini karşılamadığınız takdirde, o programa yerleşmeniz mümkün olmayacaktır. Program kodlarını doğru yazmak kritik önem taşır. Yanlış kod girişi, hiç istemediğiniz bir programa yerleşmenize neden olabilir. Bu nedenle program kodlarını kılavuzdan veya resmi internet sitesinden kontrol ederek, sisteme girerken hata yapmadığınızdan emin olun. Ayrıca, program kodu ile program adı arasında uyumsuzluk olup olmadığını da kontrol edin. Bazen aynı veya benzer isimde farklı programlar bulunabilir. Tercih listenizin sırası, gerçek istek sıranızı yansıtmalıdır. Beşinci tercihinize yerleşecek olsanız, "Keşke altıncı tercihimi kazanmış olsaydım" demeyeceğinizden emin olun. En çok istediğiniz programı ilk sıraya, en az istediğiniz programı son sıraya yerleştirin. Sıralamanız, programların geçen yıllardaki yerleştirme sonuçlarından farklı olabilir, ancak sadece başarı sıralamasına değil, ilgi ve yeteneklerinize göre de tercih yapın. Tercih yapmak için https://ais.osym.gov.tr adresine girerek programları ve üniversiteleri seçin. Bu süreçte ekranda verilen uyarıları dikkatle okuyun. Tercihlerinizi tamamladığınızda "2025 YKS Tercihleriniz ÖSYM'ye bildirilmiştir" mesajını göreceksiniz. Bu mesaj, tercihlerinizin başarıyla ÖSYM'ye ulaştığını gösterir. Tercih süresi içerisinde, son güne kadar tercihlerinizde değişiklik yapabilirsiniz. Ancak tercihlerinizi göndermeden önce, sizin için uygun olduğundan emin olun. Tercih süresi bittikten sonra herhangi bir değişiklik yapmanız mümkün olmayacaktır. Değişiklikler sadece internet üzerinden yapılabilir ve ilk tercihlerde tercihlerinizi tamamen iptal etme seçeneğiniz bulunmamaktadır. Tercih süresi bittiğinde, tercih bilgilerinizi görüntülemek ve yazdırmak için yine aynı internet adresini kullanabilirsiniz. Tercih listenizi mutlaka saklayın. ÖSYM, tercih süresi bittikten sonra değişiklik veya iptal taleplerini içeren hiçbir dilekçeyi kabul etmeyecek ve cevaplayamayacaktır. Merkezi yerleştirme, adayların yerleştirme puanlarına, tercihlerine ve yükseköğretim programlarının kontenjan ve koşullarına göre bilgisayar ortamında gerçekleştirilir. Adaylar kılavuzda belirtilen koşulları sağladıkları programlara başvurabilirler. Her programın belirli bir kontenjanı vardır ve bu kontenjan dolana kadar adaylar kabul edilir. Adaylar yerleştirme puanlarına göre sıralanır ve en yüksek puanlı adaylar öncelikli olarak yerleştirilir. Bir adayın birden fazla programa yerleşme şansı yoktur sadece yerleştiği programda kayıt hakkı kazanır. Adaylar yerleştikleri programı değiştiremezler ve daha düşük puanla öğrenci alan başka bir programa geçiş yapamazlar. Geçiş için üniversiteye devam edip yatay geçiş hakkından yararlanmaları gerekir.
Meslek lisesi mezunları için uygulanan ek puan sistemi, kendi alanlarıyla ilgili lisans veya önlisans programlarına yerleşirken sınav puanlarına ekstra puan eklenmesini sağlar. Bu avantajdan yararlanabilmek için ortaöğretim kurumunun 30.03.2012 tarihinden önce mesleğe yönelik program uygulaması gerekir. Adayın da bu tarihten önce kuruma kayıt olması veya öğrenim görmesi şarttır. Ayrıca tercih edilen programın, mezun olunan ortaöğretim alanı ve dalıyla uyumlu olması gerekir.
Ek puan hesaplama süreci şu şekilde işler:
- Ortaöğretim Başarı Puanı (OBP): Ortaöğretimde alınan notların ortalaması (0-100 arası)
- YKS Puanı: Sınavda elde edilen puan (0-500 arası)
- Yerleştirme Puanı (YP): OBP × 0.12 + YKS puanı (0-560 arası)
- Ek Puanlı Yerleştirme Puanı (EYP): YP × 0.06 + YP (0-593,6 arası)
Örnek Hesaplama: OBP'si 80, YKS puanı 300 olan bir aday için:
- YP = 80 × 0.12 + 300 = 309.6
- EYP = 309.6 × 0.06 + 309.6 = 328.176
Bu aday, 328.176 puanla taban puanı bu puandan düşük veya eşit olan programlara yerleşebilir.
Ek Yerleştirme İşlemi
Ek yerleştirme, genel yerleştirme sonucunda boş kalan veya kayıt yaptırmayan adaylar nedeniyle dolmayan kontenjanları doldurmak için ÖSYM tarafından yapılan ikinci yerleştirme işlemidir. Genel yerleştirmede bir programa yerleşen adaylar ek yerleştirme için başvuru yapamazlar. Ek yerleştirmede önlisans ve lisans programlarına başvuran adayların, genel yerleştirmede o programlara yerleşen en düşük puanlı adayın puanından düşük puanı olmamalıdır. Kesin kayıt işlemleri tamamlandıktan sonra, hâlâ kontenjan açığı olan programlara ön kayıt yoluyla öğrenci alınmayacaktır.
Medyada Çıkan Yanlış Haberler
Bazı haber sitelerinin (NTV, ASPOR, Fotomaç vb.) ilk tercihlerde yerleşen kişilerin ek tercih hakkının bulunduğunu ve diploma puanlarının yarıya indiğini iddia etmeleri tamamen asılsızdır. İlk tercihlerinde yerleşen adayların ek tercih hakkı yoktur ve diploma puanlarının yarıya inmesi gibi bir durum söz konusu değildir.
YKS tercih süreci, dikkatli planlanması gereken kritik bir süreçtir. Tercih yapmadan önce tüm koşulları kontrol edin, program kodlarını doğru yazdığınızdan emin olun ve tercih sıralamanızın gerçek isteklerinizi yansıttığından emin olun. Yanlış bilgilere itibar etmeyin ve resmi kaynaklardan ÖSYM'den bilgi alın.
