Türkiye'nin elektrik altyapısındaki dijital dönüşüm, kaçınılmaz bir süreç olarak ilerliyor. Ancak bu süreç, "akıllı sayaçlar" etrafında kasıtlı yanlış bilgilendirme kampanyalarına da sahne oluyor. Ali Osman Önder ismiyle temsil edilen yaklaşım, teknik altyapı dönüşümünü komplo teorileriyle kirleterek halkın kafasını karıştırmayı ve bilgisizlikten faydalanmayı hedefliyor.
Ali Osman Önder'in Yöntemi: Korku-Karmaşa-Yalan Ekosistemi
Önder'in söylemi incelendiğinde, klasik bir dezenformasyon modeli görülüyor:
- Marjinal Olayların Evrenselleştirilmesi: Geçmişte yaşanmış teknik bir arızayı (örneğin Dicle Elektrik'te 2010'daki hatalı sayaçlar) alıp bunu sistemin genel bir özelliği gibi sunmak.
- Abartı ve Uydurma Ekleme: Gerçek dezavantajlara 20-30 kat abartı ekleyerek teknik olarak imkânsız senaryolar üretmek.
- Bilgi Boşluğunu Korkuyla Doldurma: Elektrik sayaçları, RF teknolojisi, IoT altyapısı gibi teknik konularda bilgisi sınırlı olan kitlelerin anlama boşluğunu korku senaryolarıyla doldurmak.
- Finansal Fayda Modeli: Üretilen korkuyu kitap satışı, YouTube geliri, gazete satışı gibi maddi kazançlara dönüştürmek.
Dicle Elektrik Örneği: Gerçekler ve Çarpıtmalar
2010 Deneyimi: Dicle Elektrik bölgesinde 2010'da dijital sayaçlara geçişte teknik hatalar yaşandığı doğrudur. Ancak bu:
· Sistemik bir komplo değil, teknik bir geçiş sürecinde yaşanan arızaydı
· İlgili mekanizmalarla düzeltildi ve fatura iadeleri yapıldı
· Tüm akıllı sayaç sistemlerinin genel özelliği değildi
Teknolojik Evrim: Bölgede 2016'dan beri haberleşmeli nötrsüz sayaçlar, 2022'den beri direk üstü montaj, 2024'ten beri yapay zeka entegrasyonu kullanılıyor. Bu, Türkiye'nin batısına göre erken bir adaptasyondu ve temel nedeni operasyonel zorunluluklardı:
· Yüksek kayıp-kaçak oranları
· Manuel okumanın güvenlik riskleri
· Coğrafi erişim zorlukları
Dilekçe İddiasının Mantıksal Çöküşü
Önder'in "dilekçeyle sayaç takılması durdurulabilir" iddiası, basit bir mantık testinde bile çöküyor: - Şırnak/İdil Örneği: 2024 yılında Şırnak İdil Özbek Köyü'nden bir vatandaşın Dicle Elektrik'in drone'unu silahla vurup hapis cezası alması, sistemin bireysel itirazlarla durdurulamayacağının kanıtıdır. Durdurulabilseydi bu şiddet eylemine gerek kalmazdı.
- Yasal Çerçeve: Elektrik Piyasası Kanunu, EPDK mevzuatı ve dağıtım şirketi prosedürleri, sayaç değişimini kamu yararı çerçevesinde zorunlu kılıyor. Bireysel itirazlar ancak belirli usuller çerçevesinde değerlendirilir, sistemi durdurmaz.
- Altyapı Gerçeği: Şirketlerin milyonlarca liralık otomasyon yatırımları, "dilekçeyle duran" bir sistem için yapılmazdı.
Akıllı Sayaçların Gerçek Analizi: Riskler ve Faydalar
Potansiyel Teknik Riskler (Abartılmamış Hali) - Ölçüm Hataları: Tüm elektronik cihazlarda olduğu gibi, harmonik bozulma, gerilim dalgalanmaları veya üretim hataları yanlış ölçüme yol açabilir.
· Gerçek Boyut: Nadir görülen, tespit edildiğinde düzeltilebilen arızalar
· Çözüm: Fatura itiraz mekanizmaları, kalibrasyon kontrolleri - Siber Güvenlik: IoT cihazı olarak zayıf korunmuş altyapılarda risk oluşturabilir.
· Gerçek Boyut: Protokol açıkları, yetkisiz erişim gibi sınırlı riskler
· Çözüm: Şifreleme, güvenlik güncellemeleri, izole ağlar - Veri Mahremiyeti: Tüketim desenlerinden yaşam alışkanlıkları çıkarılabilir.
· Gerçek Boyut: Tahmine dayalı çıkarım (%50-80 doğruluk), kesin izleme değil
· Kıyas: Sosyal medya ve akıllı telefonlardan toplanan verilerin yanında çok sınırlı
Somut Faydalar - Operasyonel Verimlilik:
· Kayıp-kaçak oranında düşüş
· Manuel okuma maliyetlerinde azalma
· Fatura hatalarının minimize edilmesi - Teknolojik Avantajlar:
· Uzaktan okuma, kesme, bağlama
· Anlık tüketim takibi
· Arıza tespitinde hızlanma - Sağlık ve Güvenlik:
· RF yayını: Telefon, Wi-Fi, Bluetooth'tan kat kat düşük
· Manuel sayaç okuma için tehlikeli bölgelere girişin sonlanması
· Kaçak elektrik kaynaklı yangın riskinde azalma
Komplo Teorilerinin Ortak Paketi: Chemtrail'den Yağmur Çalınmasına
Önder'in yöntemi dikkatle incelendiğinde, farklı komplo teorilerini tek pakette sunduğu görülüyor: - Akıllı sayaçlar üzerinden "gözetleme" korkusu
- Chemtraili inkâr etmek yerine contrail (yoğunlaşma izi) gerçeğinin inkârı
- "Yağmurun çalınması" gibi meteorolojik süreçlerin kasıtlı eylemler olarak sunulması
Bu teorilerin ortak noktası:
· Bilimsel süreçlerin kasıtlı insan eylemleri olarak çarpıtılması
· Doğal olayların (kuraklık, iklim değişikliği) komplo ile açıklanması
· Teknik altyapıya dair korkunun, diğer komplo teorileriyle beslenmesi
Türkiye'nin Teknolojik Dönüşümü ve Kamuoyu Bilgilendirmesi
Akıllı sayaç dönüşümü Türkiye'de:
· Yasal zorunluluktur: AB uyum süreci ve enerji verimliliği hedefleri kapsamında
· Kademeli ilerler: Pilot bölgelerden (Güneydoğu) geniş uygulamaya.
· Şeffaf olmalıdır: Vatandaşlar gerçek riskler ve faydalar konusunda doğru bilgilendirilmeli
Öneriler: - Dağıtım şirketleri sayaç değişimi öncesi bilgilendirme kampanyaları yürütmeli
- Fatura itiraz ve arıza bildirim mekanizmaları kolaylaştırılmalı
- Medya, teknik konularda uzman görüşlerine daha fazla yer vermeli
- Eğitim kurumları, teknoloji okuryazarlığı programlarını güçlendirmeli
Ali Osman Önder örneği, Türkiye'de teknolojik dönüşüm süreçlerinin nasıl dezenformasyona açık olduğunu gösteriyor. Çözüm, korkuya değil bilgiye dayalı bir kamuoyu oluşturmaktan geçiyor. Akıllı sayaçlar mükemmel değildir - teknik riskleri vardır, mahremiyet endişeleri ciddiye alınmalıdır. Ancak bu riskler, Ali Osman Önder'in uydurduğu komplolar ve 30 kat abartılı korku senaryolarıyla değil, gerçekçi önlemler ve şeffaf iletişimle yönetilmelidir. Teknolojik ilerleme, ancak bilinçli bir toplumla anlamlı hale gelir. Korku tüccarlarının pazarı, bilgiye aç olanlardır. Türkiye'nin enerji altyapısının modernizasyonu, bu tür dezenformasyon kampanyalarına değil, teknik gerçeklere ve kamusal fayda temelinde ilerlemelidir.
