Kimi durumlarla bir bozunma yeni ilişki ve yeni bileşim bağıntılarıyla büyüyerek, gelişerek, değişip dönüşerek tende evrimleşerek tende kendisi ile aynı kalamaz. Çocukluğun delikanlılığa evirilip gelişmesi bu türden bir kendi kendisi ile aynı kalamama ilkesidir.
Bir şey çoğalırken diğer şey azalır. “Dengeye giden durum çoğalırken, çok yönlü olup düzenli yapı ortaya koyarken tersinme süreçler azalır ve az yönlü olmağa mahkûmdur”.
Denge ısı geçişlerinin olmadığı, en minimum kuantum durumdu. Isı geçişi olsa bile anlamlı bir gelişme değişmenin ortaya konamadığı durum da evren ısıl ölüm ileydi. Bu tür dengeye gidiş nedenle iş yapacak, tersinecek süreçler azalır. Hayat uçurumun kenarında olup uçuruma yuvarlandı yuvarlanacak bir durumdu.
Kırılan bardak bu nedenle tekrar eski haline gelemez. Ama bu da şu demek değildi. Patlayan bir süper nova yıldızının küllerinde küçük ve düzenli bir yıldız olmaz demek değildir. Lakin patlayan bir süper nova yıldızı küllerinde de sür git yeni Güneşler olamayacağı anlamınadır.
Dengeye gidici bu termodinamik yasa nedenle hayat ve toplum değişir dönüşür evrimleşir. Dengeye gidişte ısı evrene yayılır. Isı her yerde aynı olur. Isının her yerde aynı olduğu 10 üssü 123 değerlik zaman sonrasında belki evrenin ısıl ölümü gerçekleşecektir.
İş yapan enerjinin gelip geçici tuzaklı durumları içinde ısıl ölüme gidişi geciktirilir oldukça, kısa sürelerle korundukça düzenli yapılar ortaya konur. Ceninin bebeğe, bebeğin çocuğa, çocuğun delikanlılığa evirilmesi bundandır.
Bundandır ki evrim zorunlu bir doğa yasasıdır. Yokuş aşağı durum tuzaklı frenli, yani kendi kalma ve kendi kalamama durumlarıyla bir sistem olmakla beraber hiçbir şey biteviye değildir.
Ara durumları görmek gerekiyordu. Üçüncü termodinamik yasa neydi? Dengeye gidiş bozunması daima iş yapar enerji ve kullanılabilir enerjiyi azaltma yönünde olmakla karmaşık bir sistemde kendi kendine dengeye doğru bozunma nedenle sür git düzenli sistemler ortaya konamaz.
Ama bu yasa karmaşık gaz ve toz bulutlarının yıldız, dünya gibi gezegenler ve gök taşları gibi düzenli sistemler ortaya koyamayacağı anlamına değildiler. Bu sayılan süreçler tümden dengeye gidiş öncesi süreçlerdir.
Süpernovalar, güneşler vs. içlerindeki tuzaklı süreçler evresiyle demir gibi her ölen bir şeyde yeni bir şey ortaya korlar. Bu küller hayatı zorunlu duruma getirecek olan ortam süreçlerinin etkileşimi içindeki girişme elemanlarıdır.
Denge sonrasının bozunumla oluşacak süreçlerinin de olacağı muhakkaktır. Denge sonrası süreçleri henüz bilmiyoruz. Termodinamik bize denge öncesi süreçleri açıklar. Bigbeng olayı sakın ha dengeye gidiş sonrası olan şimdiki olgu olay ve süreçlerin okunması ve izleği olmasın?
Bir şey hem büyük, hem küçük gibi kıyas bir durumuyla aynı şeydir. Bir trilyon derece, 999 milyar 999milyon 999 bin 999 dereceye göre 1 derece büyüktür. Ama bir trilyon derece de 1 000 000 000 001 dereceye göre de küçüktür. Bu nedenle aynı şeydir büyük olanla küçük olan. Aynı şeydir bir olanla çok olan ve birlikte olanla birlikte giden.
Bir derecelik kıyas fark sanal durumla başka şeye dönüşmekle yine o şeyin kendi üstüne kendi etkimeli sanal ve üstel durumlarıdır. Böyle olunca acaba dengeye gidişle dengede kalamamanın sanal durumları aynı duruma kıyas fark durumlar olmasınlar!
Kuantum dünyada bir şey bir saniyede 10 üssü 43 değerli durumlar alabiliyorsa bu durumların tümü aynı anda bir saniye içinde gerçekleşen durumlardı.
