Her kapasite birçok yeti ile bileþimlidir. Yetiler bir ve birçok yapabilirlikle verili düzlem anýklýðý olup modülasyona da açýktýrlar. Kapasite içindeki her yeti ve yeti öbekleri meslekler gibi belli bir iþe daha çok yatkýnlýkla yeteneðe dönüþür.

Gemi teknolojileriyle okyanuslara, uzaya açýlmak gibi. Bilgisayar kullanmak gibi olgu ve olaylar anýklýk üzerine bindiriþti yansýmalardýr. Ve kolektif kapasiteli yansýmalardýr.

Kolektif kapasiteni yetenekler alýrlýðýna baðlý (melekelere baðlý) bindiriþle modülasyonlar eþliðindeki kiþisi kapasiteleri kolektif kapasiteyle artýrýlýrlar. Böylece kiþisi yetenekler bir üst yeteneðe dönüþürler. Buna yaratýcýlýk denir.

Bir maymun bardakla su içiyor olsun. Bu maymun biyo fizyolojik, fizyoþimik ve biyo anatomikçe verili kapasiteni düzlemiyle anýklýktý. Bardakla su içme tutumu doðadaki anýklýk içinde yoktur.

Doðal anýklýk içinde avuç ile su içerseniz de bardak olgusu apayrý bir kolektif kuvvetin ürünüdür. Doðal anýklýðýn verili düzlem olma esasý, türlü çevre þartlarýna göre her türde türlü dallanma ve çatallanma yoluyla farklý geliþen belli bir hazýr oluþtu.

Bu gibi türlü yollarla türlü biçimde hazýr oluþ türlü çevre etkilerine göre türlü tepki koyma ve türlü cevaplar yansýmasý oluþla anýklýk çeþitlenmesi, türsel yeteneklerdi.

Varoluþ nasýl kuantum üsse durumla ve makro üsse durumlaysa türler de bir kökten olsalar bile, oluþumdaki üsse belirsizle olan kuvvet nedenle hayat bir türlü kalmazdý.

Hayat ta çevre deki seçilim baskýsý olan çevrenin belirsiz üs sel durumlarýylaydý. Hayat kendi yalýtýmlý üssü durumu içinde çevrenin üs sel durumlarýna özelleþen tepkilerle çeþitli yapabilirliðe dönüþtüler (yeteneðe dönüþtüler).

Her bir çeþitli yapabilirlikler o tür kapasiteli yetilerin çevresel modülasyonlarýyla oluþ, hazýr oluþu kýsýtlayýp sýnýrlamakla o yetileri o alandaki uzmanlýk ve bir çeþit tür mühendisliðine dönüþür.

Bir türdeki farklý geliþmeler diðer türe göre bir fark ortaya koyarken, o fark geliþme diðer bir yönden de eksikliktir. Söz gelimi similiyen sýnýfýndaki bir grubun ellerini diðer similiyen gruba göre farklý alanda becerili þekilde kullanma farký, o grubun daldan dala atlama yetisini (hazýr oluþunu) köreltmiþti.

Kapasite ve yetiler kuram olarak türdeki kapasiteni bir yeti üzerine bindiriþleri yapýlan modülasyonlarla öðrenilmiþ bir yetenektir. Yani yetenek anýklýk üzerinde belli bir kullanýmlar iþler eþmesidirler.

Bir bardaðý kullanýp su içen; bir manivelayý kullanýp peyniri düþüren öðrenme; bir kapasiteni hazýr oluþuyla bir yetenek kullanýmý, "belirlenmedir". Ama o manivelayý, o bardaðý yapan "buluþ anýklýðý doðal bir belirlenme olmayýp", aksine bir kolektif alanla belirlenmedir.

Týpký kolektif kapasitenin kolektif bir teknik teknolojik, biliþsel alanlarla, kolektif bir üreten hacimle, kolektif bir nüfusla belirlenme olmasý gibi. Kolektif kapasitenin kendisi belirlenen, bir belirlemedir.

Toplumlar; nüfus gibi; biliþ, buluþ, teknik teknolojileri kullanýmlarý gibi zamana baðlý bir üretim gücüyle sýnýrlarý olan belirli oluþturturlar. Ama toplumla sýnýrlý bu belirli oluþlar kiþileri Einstein gibi Cahit Arf gibi, Pir Sultan Abdal gibi Graham Bell gibi; Pasteur gibi belirleyen dalgalanmalarýyla kiþilere yaratýcý birer dýþ olanaktýrlar.

Bardakla su içen maymun gibi o kapasite içindeki bir yeti veya yeti grubunu siz bir eyleme-bir düþünceye, bir iþe vs. karþýlýk yaparsanýz sizin eþleþen belirlenme tepkisi ortaya koymanýzla, yeteneðiniz ortaya çýkýyordu.

Böylesine bir yetenek durum içinde çok büyük oranda yeti durumunuz belirsiz bindiriþlere açýk olmaktan çýkar. Belirli bindiriþlere karþýlýk kategorize edilen tepkisel yansýmayla, yansýtmalarýnýzý oluþur.

Böylece yetenek sizi alýþkýn, yatkýn ve tekrarlanýr etki ve tepki koyuþlarýyla sizi hazýr kýta yönelimleri içinde tutar. Yetenek, o yetiler öbeðini, o davranýþa ve düþünsel eylemlere göre özelleþtiren biçimleme (formatlanma) demekti.

Üstelik maymunun bardakla su içme yeteneði gösteren davranýþý o tür içinde yaygýn olmaya eðilimle olsa da yaygýnlýk arz etmez. Bardakla su içme yeteneði gösteren maymunun tutumu içinde yaygýn olmayý ve sürekliliði destekleyecek bileþik alan kuramý dediðimiz maymun toplumu gibi maymun üzerine toplumsal bir kolektif etki yoktur.

Bileþik alan kuramý dediðimiz ortam dalgalanmasýný deniz gibi su kütlesi dalgalanmasýnda, gazlarýn, ya da havanýn dalga hareketinde, katýlarýn dalga hareketine kadar olan analojilerle anlayabilirsiniz.